информация, биллэрии, сэрэтии

прил. информационнай, информация, иһитиннэрэр; информационное сообщение информация биллэриитэ.

и. д. от иһитиннэр = сообщение, информация; извещение; ССТА иһитиннэриитэ сообщение ТАСС; ср. информация.

приставка, суолтатынан тугу эмэ төттөрү оҥорууну, ууратыыны, суох оҥорууну бэлиэтиир, хол. дезинформация сымыйа информация; дезориентировать муннар, муннаран кэбис, мунууга тиэрт.

с. агентство (I. ханнык эмэ учреждение салаата, представительствота; 2. хаһыаттарга информация биэрэр учреждение;. 3. учреждение эбэтэр чааһынай дьон сорудахтарын толорор тэрилтэ).

радио (электромагнитнай долгуннар кө-мелөрүнэн иһитиннэриини (информация) салгын устун боруобата суох ыраах биэрэр ньыма эбэтэр ол ньыманы үөрэтиини, туһаныыны кытта сибээстээх наука уонна техника уобалаһа.)

дааннайдары ыытыы, биэрии, телекодунан сибээс (электроннай ааҕар-суоттуур массыыналар көмөлөрүнэн. ааҕыллар аналлаах бэлиэлэринэн (коды) иһитиннэриини (информация) сибээс ханаалынан ыытыы, биэрии. Итиннэ телеграф эбэтэр түлүпүөн ханааллара эбэтэр анал ханаал туһаныл-лар.)

I 1. ошибка, неверность || ошибочный; неверный, неправильный || ошибочно; неверно, неправильно; сыыһа өйдөбүл ошибочный взгляд на что-л.; боппуруоһу сыыһа туруоруу неправильная постановка вопроса; сыыһа иһитиннэрии неверная информация; сыыһа буруйдааһын несправедливое обвинение; сыыһаны көннөрүөххэ исправить ошибку; кини миигин сыыһа өйдөөбүт он понял меня неправильно; 2. мимо; невпопад; сыыһа бырах = бросить мимо; сыыһа саҥар = сказать что-л. невпопад; сыыһа үктээ = прям., перен. оступиться.
II 1) частица модальная, образует сущ. с уменьш. знач.: түннүк сыыһа окошечко; аҕыйах бэрэбинэ сыыһа наада нужно несколько брёвнышек; 2) образует сущ. с уменьш.-ласк. знач. и выражает ласку, жалость, сочувствие: оҕом сыыһа деточка моя; чыычааҕым сыыһа птенчик мой; эрэйдээҕим сыыһа бедняжка моя; сэгэрим сыыһа голубушка моя.

аптамаат (эниэргийэни, матырыйаалы уонна информацияны ыларга, биэрэргэ итиэннэ туһанарга бары дьайыылары (операции) киһи быһаччы кыттыыта суох, бэриллибит сорудах (программа) быһыытынан, бэйэтэ толорор оҥоһук. Чочуйар, сыбааркалыыр, куоппуйалыыр уо. д. а. араас аналлаах аптамааттар бааллар.)

массыына (хамсыыр чаастардаах оноһуу, механизм, механизмнар холбоһуктара. Эниэргийэни, матырыйаалы эбэтэр информацияны кубулутан туһанарга туттуллар. М. арааһа, көрүнэ элбэх: электрическэй, гидравлическай, үүттүүр, кээмэйдиир, ааҕар-суоттуур, сыбааркалыыр, бэчээттиир уо. д. а. М. анала: киһи үлэтин чэпчэтии, солбуйуу, үлэ оҥорумтуотун үрдэтии.)