I несов. см. прибежать.

приставка, суолтатынанА. туохтуурдары үөскэтэргэ туттуллар уонна көрдөрөр: 1) ханна эмэ кэлиини, аҕалыыны, хол. прибежать сүүрэн кэл; привезти тиэйэн аҕал; 2) хайааһыны биллэр түмүккэ тиэрдиини, хол. приготовить бэлэмнээ; приучить үөрэт, үөрэтэн кэбис; 3) чугаһатыыны, сыһыарыыны, хол. приставить сыһыары уур; примёрзнуть сыста тоҥ; 4) бэйэҕэ чугаһатыыны, ылыыны, хол. приманить угуйан ыл, мэҥиэлээн ыл;. притянуть тардан ыл; 5) эбиини, толорон биэриини, хол. приписать эбии суруй; 6) хайааһын ситэтэ суоҕүн, хол. приоткрыть кыратык атыт, сэгэт; 2. туохэмэ чугаһынааҕы суолталаах аат тыллары уонна даҕааһынна-ры үөскэтэр, хол. прибрежье кытыл, кытыл таһа; прибрежный кытыл аттынааҕы.

1) приходить; приезжать; прибывать; являться; куоракка кэллибит мы прибыли в город; үлэҕэ кэлбэтэ он не явился на работу; 2) подходить, приближаться к кому-чему-л.; достигать кого-чего-л.; остуолга кэл = подойти к столу; өрүскэ кэллилэр они подошли к реке, они достигли реки; 3) наступать, приходить, наставать; сайын кэллэ наступило лето; барар кэллэ пора идти, настало время идти; 4) в сочет. с деепр. на =ан основного гл. выступает в роли вспомогательного гл. а) образует аналитическую ф. начинательного вида: кыыһыран кэл = прийти в гнев; начать сердиться; б) означает приближение действия: көтөн кэл = прилететь; сүүрэн кэл = прибежать; баран кэл = сходить, съездить куда-л.; эргийэн кэл = вернуться откуда-л. # уум кэллэ мне хочется спать.

издавать какой-л. шум, звук; массыына тыаһыыр машина гудит; саа тыаһаата раздался выстрел; муора тыаһыыр море шумит; тыал тыаһыыр ветер свистит; сыарҕа тыаһыыр сани скрипят; музыка тыаһыыр музыка звучит; уҥуох тыаһаатаҕына , ыт кэлэр погов. когда застучат кости — собака прибежит.