электрическэй ара-арынньык (тэриллэри, оноһуктары (лаампаны, оһоҕу, хамсатааччыны, трансформаторы о. д. а.) холбуурга, араарарга аналлаах аппараат. Намыһах (< 500 В) уонна үрдүк (> 500 В) күүрүүлээх электрическэй сыапка аналлаах Э. а. бааллар.)

электрическэй көннөрөөччүк (уларыйыылаах электрическэй сүүрээни бастайааннай сүүрээҥҥэ кубулутар тэрил. Э. к. электроннайдарга, вакуумнаахтарга, ионнайдарга, уба-ҕастарга, кьггаанахтарга, механическайдарга араарыллар.)

электрическэй иитии (атом электрона итэҕэс эбэтэр ордук буолуута. Э. и. кулонынан кэмнэнэр.)

электричество хаабыла, кабела (бүтэй бүрүөһүннээх (электричестваны аһарбат уонна имигэс матырыйаалтан) электрическэй сүүрээни аһарар боруобат, боробулуоха.)

электрическэй конденсатор (диэлектригинэн быыһаммыт икки эбэтэр хас да электродтартан оноһуллар дэтээл. Э. к. электрическэй иитиини мунньар хаачыстыбалаах, сыаптан араардаахха иитиитин сүтэрбэт уратылаах.)

электрическэй ботуруон (-электрическэй лаампаны эрийэн киллэрэр олох. Э б. лаампаны электрическэй сыапка холбуур.)

электричествоны уларытан холбооччук (электрическэй сүүрээни атын сыапка уларытан холбуурга уонна араарарга аналлаах оҥоһук (уруубунньук (рубильник), хаалаах (пакетный) араарынньык, контроллердар, тумблердар уо. д. а.).)

электрическэй боруобат (биир, сороҕор хас даҕаны бэйэ-бэйэлэригэр эриллибит сыгынньах эбэтэр бурүөһүниээх электрическэй аһараач-чьпстартан оноһуллубут боробулуоха. Э. б. үксүн алтан-таи, тумпаалтан (алюминиевый сплав), сэдэхтик ыстаал-тан оноһуллар.)

электричествоны ту-руктааччы (электрическэй сыапка сүүрээн сөптөөх күүрүүтүн, кыамтатын эбэтэр күуһүн уларыппакка биир таһымна тутар оноһук (аппараат).)

сущ
1) ток (электричество проводник устун барыыта)
2) улар, куртуйах охсоро

I м. I. (поток, струя) сүүрээн, күрүлгэн; ток воздуха салгын сүүрээнэ; 2. эл. ток; ток высокого напряжения үрдүк күүрүүлээх ток; включить ток тогу холбоо.

II м. с.х. (для молотьбы и т. п.) куумна.

III м. 1. (токование) улар охсуута; 2. (место, где токуют птицы) улар охсор сирэ.

биир утаалаах улары-йыылаах сүүрээн (сөкүүндэҕэ биэс уон төгүл бэйэтин кэриҥин уонна хайысхатын уларытар электрическэй сүүрээн. Б. у. у. с. көхтөөх (активный) уонна реактивный сүүрээннэртэн турар.)

уларыйыылаах сүүрээн (бириэмэ төһө эрэ кээмэйигэр бэйэтин кэринин уонна хайысхатын элбэх төгүл уларытар электрическэй сүүрээн. Үксүгэр үс утаалаах (фаза) У. с. туһаныллар — табыгастаах уонна барыстаах.)

уларыйбат, бастайааннай сүүрээн (халбаҥнаабат кэриҥнээх уонна уларыйбат хайысхалаах электрическэй сүүрээн. Үлэҕэ, олоххо-дьаһахха элбэхтик туһаныллар. Уларыйыылаах электрическэй сүүрээни бас-тайааннайга генератор эбэтэр атын аналлаах оноһуктар көмөлөрүнэн кубулутуллар.)

аһарыы сүүрээнэ (электрическэй хонуу дьайыытынан аһарааччыкка (проводник) үөскүүр электрическэй сүүрээн — иитиилээх өлүүскэлэр (электроннар, ионнар уо. д. а.) биир хайысханан хамсааһыннара.)

электрическэй сүүрээн (иитиилээх өлүүскэлэр (иллэҥ электроннар) боруобат эбэтэр электролит устун биир хайысханан хамсааһыннара. Итин-ник хамсааһын бүтэй сыапка эрэ үөскүүр.)

үс утаалаах уларыйыылаах сүүрээн (тэн хатыллаах (период) ус утааны (фаза) дьүөрэлэһиннэриигэ олоҕурбут электрическэй сүүрээн. Ү. у. у. с. трансформатор көмөтүнэн күүрүүтүн уларытарга табыгастаах, дөбөҥ уонна ол оҥоһуута суду pry буолан киэҥник, барыстаахтык туһаныллар.)

электрическэй сунуур (икки эбэтэр онтон да элбэх утахтаах, бүрүеһүннээх (тус-туспа уонна уопсай) имигэс боруобат. 220 В диэри дьиэ иһинээҕи электрическэй сити ми тардарга уонна күннээҕи олоххо-дьаһахха туһаныллар прибордарга, тэриллэргэ тут-туллар.)

прил
электрическэй

прил. электрическэй, электричество; электрическая энергия электричество күүһэ; электрический свет электричество-сырдыга.

электрическэй потенциал (физическэй кэриҥ. Электрическэй хонуу ханнык эмэ туочукатыгар Э. п. онно баар биирдэм эбил иитии (единичный положительный заряд) эниэргийэтигэр тэн. Э. п. вольтанан кэмнэнэр.)

электро-эниэргийэ ааҕар (электрическэй эниэргийэ ороскуоттаныытын ааҕан сууммалаан иһэр прибор.)

электрическэй хамсатааччы (электрическэй күүһү механическайга кубулутар массыына. Э. х. бастайааннай уонна уларыйыылаах сүүрээн хамсатааччылары-гар арахсар, кыамтата Вт сорҕотутган хас эмэ МВт-ка тиийэр.)

ток; электрическэй ток электрический ток.