ж. 1. (действие) ууруу, түһэрии; кладка фундамента акылаат түһэриитэ; 2. (сооружение) ууруу (кирпииччэттэн, таастан тутуллан иһэр эркин).

цементировать; дьиэ акылаатын цеменнээ = цементировать фундамент здания.

I прям., перен. фундамент, основание; дьиэ акылаата фундамент дома; кыайыы акылаатын уурбуттара они заложили фундамент победы.
II разг. оклад, ставка; зарплата; хамнас акылаата ставка, оклад.

с. 1. (действие) олохтооһун, төрүттээһин; 2. (фундамент) олох, төрүт, акылаат; дом на каменном основании таас акылааттаах дьиэ; 3. перен. см. основа 2; 4. (повод, причина) олоҕуруу, тирэҕирии, тирэх, олох; без всякого основания туох да олоҕо суох; на основании статьи конституции конституция ыстатыйатыгар олоҕуран; 5. мат. олох; основание треугольника үс муннук олоҕо; 6. хим. олох; # разрушить до основания төрдүгэр тиийэ алдьат.

сов. 1. кого (привести) сиэтэн илт, сиэтэн аҕал; ему подвели коня киниэхэ аты сиэтэн аҕаллылар; 2. что (проложить) тириэрт; подвести дорогу к заводу суолу заводка тириэрт; 3. что (соорудить) уур, түһэр, оҥор; подвести фундамент под здание дьиэ акылаатын түһэр; 4. кого-что (включить в число чего-л.) сөп түбэһиннэр, аҕал, кытыар; 5. что, перен. (подыскать доводы) аҕал, бул; 6. что (суммировать) түм, оҥор; подвести итоги түмүгүн оҥор; 7. что, разг. оҥоһун; подвести брови хааскын оҥоһун; 8. кого-что, разг. (поставить в неловкое положение) үктээн биэр, куһаҕаҥҥа тэп; он меня едва не подвёл кини миигин үктээн биэрэ сыста; # живот от голода подвело хоргуйан иһим хапсыйда.

несов. 1. (быть похороненным) сыт, көмүллэн сыт; здесь покоится прах такого-то манна (маннык киһи) елүгэ көмүллэ сытар; 2. на чём (опираться) тур; дом покоится на фундаменте бу дьиэ акылаакка турар.

сов. 1. что (поместить куда-л.) уур, ук, тут; заложить руки за спину сие тутун; заложить руки в карманы илиигин сиэпкэр угун; заложить мину мината уур; 2. что, разг. (затерять) анньан кэбис; куда-то заложить книгу кинигэни ханна эрэ анньан кэбис; 3. что (заделать, заполнить) бүөлээ, бүөлүү ас; бүөлэтэн кэбис (загромоздить); заложить дыру кирпичом хайаҕаһы кирпииччэнэнбүөлүү ас; заложить стол книгами остуолу кинигэлэринэн бүөлэтэн кэбис; 4. что (начать постройку чего-л.) (акылаатта) түһэр, төрүттээ; заложить фундамент акылаатта түһэр; 5. перен. уур, (төрүттэ) биэр; в нём заложены хорошие качества киниэхэ үчүгэй хаачыстыба төрүттэрэ бэриллибиттэр; 6. кого-что (запрячь) көлүй; заложить тройку торуойка атта көлүй; 7. что (отдать в залог) солуок туттар, солуок уур; 8. что (напр. закладкой) кыбыт; 9. безл. разг. бүөлэн, ыараа; у меня уши заложило мин кулгааҕым бүөлэннэ; у меня грудь заложило мин түөһүм иһэ ыараата; # заложить за галстук прост, итирэ ис.