м. 1. түү (на теле человека); баттах, ас (на голове); седой волос маҥан баттах; 2. собир. (конский) кыл; # краснеть до корней волос куйахалыын кытар (кыбыстан); рвать на себе волосы баттаххын үргэн (наһаа абаран); притянуть за волосы холбоммоту сыһан холбоо (сыһыана суоҕу буда сатаан кытыар).

сущ
кыл

прил
ат киэнэ. Конский волос

прил. сылгы; конское мясо сылгы этэ.

Т. С. Мальцев ньыматынан бааһынаны оноруу (сири танастааһынна Т. С. Мальцев киллэрбит (50-с сыллар-даахха) сана ньыматын туһаныы — үс-түөрт сыл устата бааһына буорун тиэрбэккэ эрэ 40-50 см дириннээхтик көбүтэ-көбүтэ эрэ бурдугу ыһыы (Урал уонна Apgaa Сибиир оройуоннарыгар).)

муниципальнай тэриллии холбоһуктара уонна сойуустара

тууһурууну уонна бадараанныйыыны утары охсуһуу (нүөлсүтүллэр сиргэ ууну наһаа куттарыыттан сир бадараанныйыытын утары уонна ууну кытта киирэн сир ньуурун силистээх аранатыгар элбэх туһата суох туустар мунньуллубаттарын хааччыйар үлэлэри ыытыы уонна итинник дьаһаллары олоххо киллэрии.)

сущ
баттах кыла

массыына уонна автопоезд тас кээмэйдэрин хааччахтааНын (автомобиль, автопоезд саамай улахан тас кээмэйдэрин, туһаныллар усулуобуйалатыттан көрөн, хааччахтааһын. Гос. стандарт бигэргэтэринэн, автомобиль уһуна 12, автопоезд — 24, үрдүктэрэ — 3,8 м-тэн ордуо суохтаахтар.)

минерал сырье уонна байытыы бородуукталара тооромосторун кээмэйинэн састааптара (араас кээмэйдээх тооромостор (туорахтар) минерал сырьеҕа, ону байытааһын бородуукталарыгар теһө ахсааннаахтарын характеристиката (характеристика крупности материала).)

I союз
уонна. Коля и Сеня пришли - Коля уонна Сеня кэллилэр, Колялаах Сеня кэллилэр
II частица
да, даҕаны (күүһүрдүүгэ туттуллар). И сам не помню - бэйэм да өйдөөбөппүн. И старые тетради принеси - эргэ да тэтэрээттэри аҕал

союз

медведь и волк - эһэ уонна бөрө
и я, и ты - мин да, эн да

т. п. (и тому подобное) уо. д. и. к. (уонна да ити курду к).

т. д. (и так далее) уо. д.а. (уонна да атын).

II частица усил. (именно, же) даҕаны, да, соннук; так оно и случилось соннук буолла.

I союз 1. соед. уонна, итиэннэ, ол кэннэ; правда и ложь кырдьык уонна сымыйа; 2. присоед. да, даҕаны; и тот и другой хайа-ха-йалара да; 3. перечисл. да, даҕаны; и я, и он, и все мы мин да, кини да, биһиги барыбытда; 4. (в повествовании) ол кэннэ; и настало утро ол кэннэ сарсыарда буолла; 5. усил.: и как верно! хайдах курду к табаный!; и как быстро летит! хайдахтаах түргэнник көтөрүй! -

лафет (артиллерия орудиетын ста-нога).

1. (взмах) дайбааһын; 2. (шагживотного при беге) хардыы, ойуу; # одним махом тута, биирдэ; дать маху сыыһа бэрдэр, сыыс; во весь мах бөтөрөҥүнэн, буут быстары-нан.

олохтоох нолуоктар уонна хомуурдар

хамсатааччылары, түмүктэри, агрегаттары солбуйар саппаас (өрөмүөннүүр техническэй ыстаансыйа көрөр-истэр массыыналарын сүрүн чаастарын саппааһа. Массыына өрөмүөннүүргэ сөп буолар ахсааннаах X. т. а. с. с. ыскылаакка баар буолуохтаах.)

өлүү үбүнэн кыттыһыы

кэһии уонна итэҕэс содуллара

күүрүү сүтүүтэ уонна намтааһына (электрическэй ситим саҕаланыы-тыгар уонна бүтэһигэр күүрүүлэр алгебраическай уонна ; геометрическай араастаһыылара.)

табаары уонна өҥөнү туһанааччы

коммунальной кэлим тэрилтэлэр табаардарын, өҥөлөрүн туһанааччылар

сири туһаныы уонна тутууну ыытыы быраабылата

дохуот уонна ороскуот симиэтэлэрэ

көнүллэнэр хал-баҥнааһыннар уонна олордуулар табылыыссалара (араас олордуулар (посадка) арыттарын (зазоры) уонна сөптөөх (номинальный) кээмэйдэр муҥутуур улахан уонна кыра хадьайыыларын (отклонение) уонна көҥүллэнэр халбаҥнааһыннар (допуск) чыыһыланан суолталарын а. э. кэриннэрин көрдөрөр табылыысса.)

нареч
буоллун чэ, буоллун баҕар

нареч
сэрэйбит курдук, санаабыт курдук

механизмнар уонна массыыналар түөрүйэлэрэ (механизмнар уонна массыыналар уратыларын (свойства) итиэннэ систиэмэлэрин чинчийии уопсай ньымаларын уонна бырайыактааһыны үөрэтэр үөрэх (наука).)

судаарыстыбаннай уонна муниципальнай бас билиини салайыы

собир. урюк (кыра абрикос хатарыллыбыта).

федеральнай нолуоктар уонна хомуурдар

эпиграф (1. былыргы пааматынньык суруга; 2. лит. айымньы иннигэр кини сүрүн идеятын көрдөрөр цитата).

n. student [<Russ.]