сущ
төлүүр иэстээх киһи

м. дебитор (телүүр иэстээх киһи).

м. прям., перен. иэстээх, биэрэр иэстээх; несостоятельный должник төлүүр кыаҕа суох иэстээх; я ваш должник мин эйиэхэ (биэрэр) иэстээхпин.

прил. 1. (не могущий быть оплаченным) кыайан төлөммөт; неоплатный долг кыайан төлөммөт иэс; 2. (не имеющий возможности уплатить) кыайан төлөөбөт, төлүүр кыаҕа суох; неоплатный должник төлүүр кыаҕа суох иэстээх.

прил. 1. с неопр. эбээһинэстээх, тустаах; он обязан явиться на собрание кини мунньахха кэлэр эбээһинэстээх; 2. кому-чему чем эбээһинэстээх, үтүө төлүүр иэстээх, махтаныылаах; я вам очень обязан эн миэхэ улахан үтүөлээххин.

прил. 1. кьяаҕа суох, кыайан төлөөбөт; несостоятельный должник кыайан төлөөбөт иэстээх; 2. баайа-дуола суох, кыаҕа суох; несостоятельные люди баайа-дуола суох дьон; 3. перен. (необоснованный) олоҕо суох, төрүтэ суох; несостоятельная теория олоҕо суох теория.

в знач. сказ. . кому-чему (обязан уплатить) биэрэр иэстээх, биэрэрдээх; я вам должен десять рублей мин эйиэхэ уон солкуобай биэрэрдээхпин; 2. (обязан) туе- таах, =таах; мы должны преодолеть все трудности биһиги бары күчүмэҕэйдэри туо-руох тустаахпыт; он должен скоро вернуться кини сотору төннүөхтээх; # должно быть вводн. ел. бука; должно быть, он уже не приедет бука, кини аны кэлиэ суоҕа.

сов. с кем, разг. 1. (произвести взаимные расчёты) бүтүс, төлөс; расквитаться с должниками иэстээхтэргин кытта бүтүс; 2. перен. (отплатить кому-л.) иэһин төлөө, ситис.

гл
1) оҥоруохтаах, гыныахтаах диэн тыллар суолталарыгар бу тыл үгүстүк туттуллар; сахалыы тылга -таах, -тээх диэн сыһыарыыларынан солбуллар. Должен читать - ааҕыахтаах, должен петь - ыллыахтаах, должен сказать - этиэхтээх, должен дать - биэриэхтээх
2) биэрэрдээх. Он должен 3 рубля - кини 3 солкуобай биэрэрдээх. Я ему должен - мин киниэхэ иэстээхпин (биэрэрдээхпин)

предик. прил.
биэрэрдээх; тустаах
должен 10 рублей - уон солкуобай биэрэрдээх
он должен ехать - кини барыах тустаах

м. 1. (действие) ааҕан таһаарыы, суоттааһын; правильный расчёт таба ааҕан таһаарыы; 2. (уплата) аахсыы, ахсаан; расчёт с кредиторами ылар иэстээхтэри кытта аахсыы; 3. (увольнение) ахсаан биэрии, үлэттэн ууратыы; получить расчёт ахсаанна ыл (үлэҕиттэн уурай); 4. перен.(расплата) аахсыы; 5. (намерение) суоттаныы, суоттааһын; мой расчёты не оправдались мин суоттаныыларым тахсыбатылар; 6. разг. (выгода, польза) ке-дьүүс, туһа; 7. (бережливость) суоттаан туттуу; 8. воен. расчёт; 9. тех. расчёт, суоттаныы; # в расчёте с кем-л. аахсан бүтүстэ, аахсан бүтүстүбүт; из расчёта ааҕан, суоттаан; принять (или взять) в расчёт кого-что-л. ахсааҥҥа ыл.