сүһүвхтээх, кар-дааннаах механизм (биир көнө сүрүҥнэ сыппат эргитэр уонна эргитиллэр бааллар холбоһор сүһүөхтэрэ. С. м. тутаах чаастара: баал уонна иэччэх (шарнир). С. м. мотуор эргитэр күүһүн тиэрдэр эбэтэр үллэрэр хоруоп-каттан (коробка передач и раздаточная коробка) сүрүн тиэрдээччик (главная передача) хаамтарар сүһүөҕэр (ведущий мост) тиэрдэр. Кылгастык сүһүөх эбэтэр кардаан дэнэр.)

дифференциальнай механизм (тиистээх көлөһөлөртөн таныллыбыт механизм. Автомассыына, трактор, транспорт атын да көрүҥнэригэр ордук киэҥник туһаныллар, олор тардар көлөһөлөрө суол эргииригэр тус-туспа түргэннээхтик эргийэллэрин хааччыйар. Оттон араас чочуйар станоктарга араас түргэннээхтик эргийэр бааллар (валы) хамсааһыннарын холбоон туһанар кыаҕы биэрэр.)

тононохтоох механизм, кривошипнай механизм (хамсааһын биир көрүҥүн атын көрүҥүгэр, холобура, эргийэр хамсааһыны төттөрү-таарыга кубулутар механизм. Т. м. сүрүн сүһүөхтэрэ (звенья): тононох (кривошип) эбэтэр тононохтоох баал (кривошип уустук көрүҥэ) — эргийэр сүһүөх, сыылык (ползун) эбэтэр оргуһуох (коромысло), сотуун (шатун) эбэтэр кулиса.)

тононохтоох, кривошипный механизм (көр "МАССЫЫНАНЫ ОҤОРУУ" салаатыгар.)

кулисалаах механизм (эргичийэр эбэтэр хачайданар хамсааһыны кулиса диэн сүһүөх (звено) көмөтүнэн төтгөрү-таары көнө (возвратно-поступательное) хамсааһынка кубулутар оноһуулаах механизм. Станок тиэрдэр оноһугар (привод), паарынан үлэлиир массыына паары үллэрэр механизмыгар, прибор-дарга о.д.а. техническэй оҥоһууларга туһаныллар.)

м. 1. (машины, прибора и т. п.) механизм (массыына, аппарат хамсатар ис тутула); механизм часов чаһы механизма; 2. перен. (система) механизм, ис тутул; государственный механизм государственнай механизм.

механизм (тиэрдиллэр, бэриллэр хамсааһын көмөтүнэн хамсыыр гына ситимнэммит биир бөлөх дэтээл (звено) хамсааһынын атын бөлөх дэтээл наадалаах хамсааһыныгар кубулутар оноһук систиэмэтэ. М. анала, көрүкэ, конструкцията баһаан элбэх: карда-аннаах, тиистээх көлөһөлөрдөөх, биинтэлээх, төһүүлээх, иэччэхтээх, гидравлическай, фрикционнай уо. д. а.)

судаарыстыба үлэлиир ньымата

тиэрдэр механизм (хамсатааччы күүһүн үлэни толорор массыынаҕа ^риэрдэр аналлаах оҥоһук — араас механическай, Э;тектрическэй, гидравлическай, пневматическай холбооһуннар, муупталар, көлөһалөр уо. д. а.)

в разн. знач. механизм; чапы механизмата механизм часов; государственнай механизм государственный механизм; химическэй реакция механизма механизм химической реакции.