с. астр, күн-түүн тэҥнэһиитэ; весеннее равноденствие күн-түүн сааскы тэҥнэһиитэ; осеннее равноденствие күн-түүн күһүҥҥү тэҥнэһиитэ.

несов. 1. уулун, ир; снег тает хаар ууллан эрэр; 2. перен. (исчезать) симэлий, быһын; звуки тают дорҕооннор симэлийэн иһэллэр; 3. перен. (худеть) иин, иин-хат; он тает с каждым днём кини күн-түүн иинэн иһэр; 4. перен. (умиляться) манньый.

послелог, упр. вин. п. подряд, без перерыва; күнү, түүнү тилэ үлэлиирэ он работал день и ночь напролёт.

м. 1. в разн. знач. чаас; час ночи түүн биир чаас; академический час академическай чаас; учебный час үөрэх чааһа; 2. (пора, время) чаас, кэм, бириэмэ; поздний час хойукку кэм; грозный час войны сэрии суостаах кэмэ; # с часу на час субу сотору; час от часу не легче улам ыараан иһэр; не ровен (или не ровён) час разг. туох буолуон ким билиэй; мёртвый час утуйар чаас, сынньанар кэм; в добрый час! этэҥҥэ (буол)!; стоять на часах воен. харабылга тур; расти не по дням, а по часам күн аайы эрэ буолбакка, чаас аайы эбиллэн ис, күн-түүн эбиллэн ис.

1) солнце || солнечный; кун тахсыыта восход солнца; кун ойуута или күн уоттана ойуута утреннее солнце (около 8 —9 часов); күн киириитэ заход солнца; күн уота солнечный луч; күн сырдыга солнечный свет; 2) день; күн ортото полдень; үлэ күнэ а) рабочий день; б) трудодень; нэдиэлэ күнэ дни недели; күнү күннүктээн целыми днями; күнү күннүктээн айаннаатыбыт мы ехали целыми днями; күнтэн бэрсибэккэ весь день; күнтэн бэрсибэккэ утуйда он спал весь день; түүннээх күн сутки; 3) время; күн ааһан иһэр время идёт; күнү-түүнү билбэккэ не считаясь со временем; 4) уст. железный кружок на спине шаманского костюма, изображающий солнце # күн дьоно а) люди племени, рода; б) люди Земли, земляне; күн киһилии диал. по-человечески, хорошо, добротно (делать что-л.); күн сирэ а) родина, родная сторона; б) мир, земля; күн сирэ күндү погов. мир под солнцем дорог (т. е. никому не хочется умирать); күҥҥэ көрбүтүм мой единственный (о единственном ребёнке); күнүм тэҥэ мой ненаглядный, моё солнышко (обычно о единственном ребёнке).