сир (кырыс, буор (сиигэ) — сир ньуурун үүнээйи үүнэр үрүт араҥатын буоругар төһө уу (сиик) баара. Олох кураанах буор ыйааһыныгар тэҥнээн бырыһыанынан кэмнэнэр.)

түмүк араарынньык (станок эбэтэр оноһуу (устройство) хамсыыр чааһа бутэһик туочукаҕа тиийдэҕинэ электри-чествоны халбуур уонна араарар аналлаах аппараат.)

электрическэй көннөрөөччүк (уларыйыылаах электрическэй сүүрээни бастайааннай сүүрээҥҥэ кубулутар тэрил. Э. к. электроннайдарга, вакуумнаахтарга, ионнайдарга, уба-ҕастарга, кьггаанахтарга, механическайдарга араарыллар.)

судаарыстыба эбэтэр муниципалитет иэһэ

кырыс бадараанныйыы-та (сир ньуурун үөһээ араҥатыгар уу наһаа хонуутун а. э. мунньуллуутун түмүгэр бааһына, ходуһа туругун үгүс өрүттээх уларыйыыта (сиигэ, үүнэр үүнээйитэ) а. э. кырыска урут баар химическэй, биологическай, механический көстуүлэр кэһиллиилэрэ.)

кырыс буору испиэскэ-лээһин (кырыс буорга аһыйымтыатын (кислотность) аччатар наадатыгар испиэскэлээх уоҕурдууну киллэрии. Күллээх, лыбыкталаах (торф) кырыс буор аһыйымтыата үрдүк буолар.)

союз
эбэтэр, дуу... дуу. Летит гусь или лебедь - хаас эбэтэр куба көтөн иһэр; хаас дуу, куба дуу көтөн иһэр

союз
эбэтэр, биитэр

союз 1. разд. эбэтэр; завтра или послезавтра сарсын эбэтэр өйүүн; 2. присоед. эбэтэр, ол гэннэ; на дне рек, озёр или морей өрүстэр, күөллэр эбэтэр муоралар түгэхтэри-гэр; 3. пояснит, (то есть) эбэтэр, ол эбэтэр;. аэроплан или самолёт аэроплан, ол эбэтэр самолёт; 4. вопр. разг. эбэтэр; или ты не слыхал об этом? эбэтэр эн ити туһунан истибэтэ-ҕиҥ дуу?

кырыс сиигин көтүүтэ, сир сиигин сүтэриитэ (сир үрүт араиатыттан уу паар буолан көтүүтэ.)

электро-эниэргийэ, туок биэрээччи (мунньуллубут эбэтэр кэлэ турар эниэргийэни электрическэй эниэргийэҕэ кубулутар оноһуктар: аккумулятор, генератор, термо-элэмиэн, фотоэлэмиэн о. д. а.)

кирээдэлэр икки ардыларын танастааһын (кирзэдэнэн олордуллар культуралар (кукуруза, субүөкүлэ, хортуоппуй энин) кирээдэлэрин икки ардын сыыс отун суох гынар, сииги тутуутун тупсарар, салгын киириитин хааччыйар туһугар танастааһын (буорун көбүтүү, сыыс оттортон ыраастааһын Уо. д. а.).)

кырыс ууну тутуутун үрдүкү кээмэйэ (үөһэттэн книрэр уонна аллараттан тахсар ууну аахсыба-тахха кырыс буор быыһыгар-ардыгар а. э. бэйэтигэр иҥэринэн тутан хаалар уутун мунутуур элбэх кээмэйэ.)

сири танастааһын (үүнүүтүн үрдэтэр сыалтан сири оноруу (сухалааһын, буорун көбүтүү, булкуйуу).)

Т. С. Мальцев ньыматынан бааһынаны оноруу (сири танастааһынна Т. С. Мальцев киллэрбит (50-с сыллар-даахха) сана ньыматын туһаныы — үс-түөрт сыл устата бааһына буорун тиэрбэккэ эрэ 40-50 см дириннээхтик көбүтэ-көбүтэ эрэ бурдугу ыһыы (Урал уонна Apgaa Сибиир оройуоннарыгар).)

көннөрүү билиитэтэ (металл лиистэри, синньигэс тимирдэри о. д. а. анал өтүйэнэн охсуолаан кеннөрөргө, дэхсилииргэ аналлаах билиитэ.)

сири ыһыы иннинэ таҥастааһын (бааһынаны ыһыыга бэлэмнээн үөһээ араҥатын боромньулааһын эбэтэр культиватор-дааһын.)

хамсааһын аалсыыта (хамсыыр эттиктэр бэйэ-бэйэлэрин кытта тас аалсыһыылара.)

сиидэлээһин, филь-трдааһын (байытар үлэ кэмигэр пульпаттан мине-ралларын булкадаһыгын танас сиидэнэн (фильтр) сиидэ-лээн ылыы үлэтэ.)

сир кырсын илдьиритии (элбэх быһахтаах эргийэр барабааннаах техника көмөтүнэн сир кырсын эргиппэккэ эрэ бысталааһын, ильди кырбатыы итиэннэ булкуйуу.)

сылаам, ньоҕох (хостонор баай 10-40 микрометрга диэри мэлиллибит кылааһа. С. урууданы үлтүрүтүү, байытыы, сир баайын үүттээһин кэмигэр үөскүүр. Сорох түбэлтэҕэ С. өҥнөөх металлары электролиз ньыматынан ылҕааһын уонна полевой пшаттарынан ааттанар минераллар үөскээбит сирдэригэр сытан эрэ туойга кубулуйууларыгар эмиэ үөскүүр.)

сущ
(мн. ч. нет)
уу түгэҕинээҕи былыык

прил. 1. (являющийся границей) быыһыыр, быыс; 2. (крайний) муҥутуур; предельный срок муҥутуур (уһун) болдьох.

из словаря Пекарского: доброе согласие, приязнь, дружба, любовь, мир, спокойствие, миролюбие ( = эйэ, ил-эйэ) ил хааннарынан көрсөннөр - с искренними чувствами встретившись; ласково, приветливо глядя друг на друга, милуясь друг с другом. Я.: кини биэрэр туохха да иэҕэлдьийбэт или-эйэни он дарует непоколебимый мир.

n. friendship, amity, peace; илдьит n. ambassador