предл
1) (пр. п.)
туһунан (о Китае, об отце)
2) (в. п.)
туохха охсуллубуту, охсубуту, күүскэ бырахпыты уо. д. а. көрдөрөргө туттуллар (ударил о камень - тааска оҕуста (тугу эрэ); бросил об землю - сиргэ күүскэ бырахта)

см. о I.

предл.
туһунан, туһугар
о нем - кини туһунан
о работе - үлэ туһунан
о детях - оҕолор тустарыгар

II межд. 1. (при обращении) оо; о друзья! оо, доҕоттоор!; 2. (для усиления экспрессивности высказывания) оо, оо дьэ; о, как хорошо! оо дьэ, үчүгэй даҕаны!; о, если бы ты видел! оо дьэ, эн көрбүтүҥ буоллар!; о, как жаль! оо дьэ, хомолтолоох баҕайы!; 3. (для усиления утверждения или отрицания) ээ,_ дьэ; о, да! ээ дьэ!; о, нет! ээ, суох!

I (об, обо) предлог 1. с вин. п. (при обозначении соприкосновения, столкновения) =га,, =гар, =тан; опереться о край стола остуол кытыытыгар өйөн; споткнуться о каменв таастан иҥнэн бүдүрүй; 2. с вин. п. (рядом, вплотную): бок 6 бок тоҕонох тоҕонохтон өйөнсөн, кэккэлэһэ; 3. с предл. п. (при обозначении предмета, на который направлены мысль, речь, чувство) туһунан, туһугар; весть о победе кыайыы туһунан сурах; заботиться о детях оҕолор тустарыгар кыһан; 4. с предл. п. (при обозначении однородных частей) =лаах; стол о трёх ножках үс атахтаах остуол.

(об=, обо=, объ=) приставка, суолтатынан көрдөрөр: 1) хайааһын тугу эмэ тула барарын, предмеккэ бүтүннүүтүгэр тарҕанарын, хол. обежать тула сүүр,эргийэ сүүр; осмотреть көр, сирийэн көр; 2) хайааһын элбэх киһини эбэтэр элбэх предмети хабарын, кэрийэ буоларын, хол. обегать кэрийэ сүүр; одарить бэлэхтэтэлээ; 3) хайааһыҥҥа кими эмэ баһыйыыны, куотууну, хол. обогнать ситэн аас; 4) хайааһын түмүгэр кими эмэ ньочоокко тиэрдиини, балыйыыны, хол. обвесить ыйааһыҥҥа балый; 5) =ся эбиискэни кытта туттулуннаҕына, хайааһынгҥа сыыһаны оҥорууну, хол. оговориться алҕас эт, алҕас саҥар; 6) хайааһын түмүгэр туох эмэ буолан уларыйары эбэтэр уларытыыны, хол. обогатить байыт; 7) хайааһын эбэтэр турук түмүгэ көстүүтүн, хол. окаменеть таастый; ослепнуть хараҕа суох буол.

см. о I. /^ оба числ. м., с. (обе ж.) иккиэн, икки; оба сына были на фронте уолаттара иккиэн фроҥҥа сылдьыбыттара; обе дочери — студентки кыргыттара иккиэн студенткалар; видеть одинаково обоими глазами икки хараххынан иккиэннэринэн биирдик көр; ухватиться за что-л. обеими руками икки илиигинэн кытаахтас (кытаахтаһа сыт).

см. об=.

боломуочуйаны биэрэр туһунан сөбүлэҥ

межд. возглас, к-рым понукают, лошадей но, ноо.

межд. выражает досаду, неудовольствие, удивление ну, да ну; о; о, дьэ буолар да эбит! ну и бывает же такое!; о, күн тахса охсубут! о, солнце уже поднялось!

межд. выражает сожаление, упрёк, досаду эх, ох; о-у , сыыспыппыт ! эх, оказывается, мы ошиблись!; о-у , киһи да бөҕөбүн ! ох, какой же я недотёпа!

межд. выражает 1) боль ой; ай; ох; ойо-о, атахпын өлөрдүм! ой, я ногу ушиб!; 2) удивление, изумление о, ой; ойо-о, бу туохпутуй?! о, что же это такое?!

pn с n. winter rye [<Russ. рожь]