нареч. күөйэ, иннин быһа; побежать наперерез күөйэ сүүр.

нареч. разг. кэнниттэн, кэнниттэн эккирэтэн; побежать за кем-л. вдогонку кими эмэ кэнниттэн эккирэтэн сүүр; послать письмо вдогонку суругу кэнниттэн сырыһыннар.

сов. I. разг. (побежать) ой, сүүр; он понёсся навстречу отцу кини аҕатыгар утары сүүрдэ; 2. (помчаться — о лошадях) элээр, сүүр, тэбин.

побег, росток; ньыраайык мас побеги деревьев.

сов. 1. көт; самолёт полетел в Москву самолёт Москваҕа көтгө; 2. (о брошенных предметах) кыырай; камень полетел в окнотаастүннүккэ кыырайда; 3. разг. (упасть) эһилин, охтон түс; поскользнуться и полететь халтарыйан охтон түс; 4. перен. (побежать) тэбин, сүүр.

сов. 1. өлүктүй, хатан хаал; побеги отмерли салаа уктара хатан хаалбыттар; 2. перен. сүт, хаал; старые обычаи отмерли былыргы үгэстэр сүттүлэр.

прил. 1. (непокорный, необузданный) содуомнаах, бардам; буйный нрав бардам майгы; буйный сумасшедший содуомнаах иирээки; 2. (бурный, порывистый) дохсун; буйный ветер дохсун тыал; 3. (о растительности) өлгөм; буйные побеги өлгөм тахсыы.

приставка, суолтатынан: 1. туохтуурдары үөскэтиигэ туттуллар уонна көрдөрөр: 1) ханнык эмэ хаачыстыбаны ылыныыны, хол. побелеть туртай; 2) хайаапыны түмүгэр тиэрдиини, хол. погибнуть ел; 3) хайаапыны биир төхтүрүйүүнэн оҥорууну, хол. попросить көрдөс; 4) хайаапыны кыратык, кылгас бириэмэҕэ оҥорууну, хол. поговорить кэпсэтэ түс; 5) хайааһын саҕаланыытын, хол. побежать сүүр, сүүрэн бар; 6) "=ыва", "=ива" суф-фиксалары кытта хайааһын бүтэр уһуга биллибэтин уонна хатыланан барарын, хол. поглядывать көрүтэлээ, көрүөлээ; 7) хайааһын оҥоһуллуута кыратын, мөлтөҕүн, хол. помазать сыбыы түс, оҕунуохтуу түс; 2. даҕааһын ааттары үоскэтиигэ туттуллар уонна бэлиэтиир: 1) туох эмэ кэнниттэн . буолары; хол. посмертный өлбүтүн кэннинээҕи; 2) туохха эмэ сөп түбэһэри; хол. посйль-I ный күүс кыайар, кыах иһинэн; 3. даҕааһын уонна сыһыат тэҥнии степеннэрин үөскэтэргэ туттуллар уонна бэлиэ мөлтөҕүн көрдөрөр; хол. поменьше кыратык, ордук кыратык; 4. ханнааҕытын ыйар суолталаах даҕааһыны уонна аат тыллары үөскэтиигэ туттуллар, хол. пограничный кыраныыссатааҕы, кыраныысса аттынааҕы; побережье кытыл.

I. два, две; пара; икки аҥы а) на две части, на две половины; б) в противоположные стороны (разойтись, побежать); иккиттэн биирэ одно из двух; икки харах глаза; икки илии руки; икки кэрэх этиттэн маппыкка дылы погов. всё равно, что лишиться мяса двух жертвенных животных (соотв. за двумя зайцами погонишься - ни одного не поймаешь); 2. союз соед. и, да (при однородных членах предложения); ийэ икки аҕа икки отец да мать; ытыыр икки күлэр икки аҕас-балыстар погов. смех и плач — родные сестры # икки арда а) промежуток, расстояние (между двумя предметами); куорат уонна дэриэбинэ икки арда расстояние между городом и деревней; б) между; кинилэр икки ардыларыгар между ними; икки ардыларыгар уу тохтубат их водой не разольёшь (букв. между ними вода не просочится); икки атахтаах человек (букв. двуногий); икки атах тэҥэ суох см. киһи : киһи тэҥэ суох ; икки саары икки ардыгар в нерешительности (быть, оставаться); ни туда ни сюда; икки сирэй буол = быть лицемерным, двуличным; иккитэ эрбэҕин эргитиэ = он тебя обведёт вокруг пальца; он будет водить тебя за нос; икки харахпар көстүмэ ! долой с глаз моих!; ити икки ардыгар между тем, тем временем; ол икки ардыгар между тем.