связывать, увязывать (напр. факты, события при повествовании); итинтэн ситимнээн в связи с этим.

ж. 1. история; история СССР ССРС историята; опыт истории история опыта; 2. (изложение фактов) история; история чьей-л. жизни ким эмэ олоҕун историята; 3. (повествование) остуоруйа, кэпсээн, сэһэн; это длинная история ити уһун остуоруйа; 4. разг. (происшествие) история, түбэлтэ, суол; с ним произошла такая история кини оннук историяҕа түбэспиттээх; история болезни ыарыы историята; об этом история умалчивает шутл. ол туһунан история тугу да кэпсээбэт (кэпсэниллибэт); вечная история! мэлдьи ити курдук!

I союз 1. соед. уонна, итиэннэ, ол кэннэ; правда и ложь кырдьык уонна сымыйа; 2. присоед. да, даҕаны; и тот и другой хайа-ха-йалара да; 3. перечисл. да, даҕаны; и я, и он, и все мы мин да, кини да, биһиги барыбытда; 4. (в повествовании) ол кэннэ; и настало утро ол кэннэ сарсыарда буолла; 5. усил.: и как верно! хайдах курду к табаный!; и как быстро летит! хайдахтаах түргэнник көтөрүй! -

с. 1. (деятельность) дьайыы, үлэ, үлэ-хамнас; 2. действия мн. (поступки) дьайыы, оҥоруу, быһыыланыы; пресечь самовольные действия бэйэ көҥүлүнэн дьайыы-тын тохтот; предоставить полную свободу действий бэйэтэ оҥороругар толору көҥүлү биэр; 3. (работа) үлэ; машина в действии массыына үлэлии турар; привести в действие улэлэт; 4. юр. (действенность, сила) күүс; договор сохраняет своё действие в течение четырёх лет дуогабар бэйэтин күүһүн түөрт сыл устатыгар илдьэ сылдьар; закон обратного действия не имеет сокуон төттөрү күүһэ суох; 5. (воздействие) дьайыы, сабыдыаллааһын; благотворное действие үтүө сабыдыаллааһын; под действием чего-л. туох эмэ дьайыытынан; 6. (в повествовании) хайааһын, кэпсэнэр көстүү, событие; действие романа происходит в Москве роман хайааһына Москваҕа буолар; 7. театр, оонньуу; пьеса в четырёх действиях түөрт оонньуулаах пьеса; 8. мат. дьайыы, оҥоһуу; четыре арифметических действия арифметика түөрт дьайыылара; # боевые действия кыргыһыылар, сэриилэһии.