сущ
сахсырҕа

издавать лёгкий протяжный звук; жужжать, гудеть; сахсырҕа сааҕыныыр муха жужжит.

м. 1. (гриб) мухомор (үрүҥ эбирдээх кыһыл дьааттаах тэллэй); 2. (ядовитая бумага) сахсырҕа дьаата.

любитель сахара, падкий на сахар; саахарымсах сахсырҕа падкая на сахар муха (распространённый эпитет мухи).

ж. сахсырҕа; # делать из мухи слона кыраны үлүннэр; он и мухи не обидит сытар ынаҕы туруорбат киһи.

сов. что, рыб., охот, мэҥиэлээ; наживить удочку мухой күөгүнү сахсырҕанан мэҥиэлээ.

несов., отмахнуть сов., однокр. что сапсыйан ыыт; отмахнуть мух сахсырҕалары сапсыйан ыыт.

сов. что, разг. (о мухах и т. п.) киртит, саахтаа (сахсырҕаҕа, көтөргө этиллэр).

сов. 1. что сот, илгэн кэбис; смахнуть пыль со стола остуолтан быылы сот; 2. кого-что (отогнать) киэр сапсый, үүрэн кэбис; смахнуть мух сахсырҕалары киэр сапсый.

сов. 1. на кого-что (летя натолкнуться) кэтилин, кэтиллэ түс, көтөн кэл; 2. на кого-что (летя напасть) түс; орёл налетел на стадо овец хотой бараан үөрүгэр түстэ; 3. на кого-что, перен, разг. (с разбегу) кэтиллэ түс, анньылла түс; 4. на что, перен. разг. түбэс, киирэн биэр; налететь на выговор сэмэҕэ киирэн биэр; 5. на кого-что (атаковать) саба түс; 6. на кого-что (напасть с целью грабежа) саба түс; 7. на кого-что, перен. разг. (с обвинениями и т. п.) үрдүгэр түс; 8. перен. (о ветре, буре) түс, эмискэ түс; налетел ветер и разогнал дождь эмискэ тыал түһэн ардаҕы кыйдаата; 9. (слететься) мунньуһун; налетели мухи сахсырҕа мунньуһунна; 10. (осесть, скопиться) олор, түс (хол. быыл).