бэйэтэ нүөлсүтэр систиэмэ (электрическэй ситимнэ холбуур-араарар аптамааттарынан холбоммут сири нүөлсүтүү сайдан иһэр сана көрүнэ. Үүнээйи үүнэр буоругар сиигэ аҕыйаатаҕына ону кэмнии, көрдөрө турар оҥоһуктар (датчики) сыгынаалларынан уу хачайдыыр носу оста р, ардахтатар аппарааттар (дождеватели) бэйэлэрэ туран эрэ үлэлээбитинэн бараллар, бааһына (ходуһа) буорун сиигэ сөптөөх иуормаҕа тиийдэҕинэ тохтууллар.)

массы-ынаны биригээдэнэн өрөмүеннээһин ньымата (өрөмүөннүүр үлэни тэрийии көрүнэ. Массыынаны ерө-мүөннээһин үлэтин—чаастарын араартаһыны, хоиуйууну, солбуйууну, чөлүгэр түһэриини барытын биир биригээдэ толоруута.)

бүддьүөт тиһигэ

массыына дэтээллэрэ (1. Массыына, прибор, оноһук араас аналлаах, тус-туспа быһыылаах, туох да арааран ылыллар самалыга суох биир кэлим чаастара: буолта, сөкүлүөпкэ, баал, сыап уо. д. а.; 2. Массыынаны оноруу туһунан үөрэх.)

массыынаны холоон көрүү (- массыынаны техническэй ирдэбилгэ төһө эппиэттиирин билэр, үлэлиир тэтимнэрин үөрэтэр сыалтан үлэлэтэн көрүү. М. х. к. анал лаборатория, собуот уонна үлэ араас усулуобуйаларыгар оҥоһуллар.)

массыынаны дьаһайан ууруу (массыынаны өр кэмнэ үлэлэппэккэ туруорарга эбэтэр ыраах тиэйэн илдьэргэ бүтүн буоларын, сүппэккэ-оспокко турарын хааччыйар техническэй дьаһаллар.)

массыына пааркатын туһаныы коэффициена (массыыналар чопчу кэм кэрдииһигэр (ыһыы үлэтин кэмигэр, ыйга, сылга энин) төһө толорутук а. э. көдьүүстээхтик туһаныл-лыбыттарын көрдөрөр сыыппара. Массыына үлэлээбит күнүн ахсаанын үлэлээбит уонна үлэлээбэтэх күннэрин суумматыгар үллэрэн быһаарыллар.)

мажоритарной быыбардыыр тиһик

массыынаоа металл ороскуота (биир массыына оноһулларыгар металл ороскуотун көрдөрүүтэ. Массыына биир өлүү кыамтатыгар эбэтэр бүтуннүүтүгэр тиксэр металл ыйааһына төһөнөн кыра даманы соччонон үчүгэй.)

муниципальнай быраап ааҕын тиһигэ

үбү хонтуруоллуур муниципальнай тиһик

трактор холбонор систиэмэтэ (трактор гидравлическай механизма. Тыа хаһаайыстыбатын массыынатын холбонорго, салайарга итиэннэ массыына үлэлиир чааһын үөһэ-аллараа хал-баҥнатарга аналлаах уонна буору сөп дириннээхтик таҥастыыры хааччыйар.)

массыынаны бастаан үлэлэтии (сана массыынаны төһө эрэ кэмнэ сэрэнэн сыыйа сүүрдэн даҕайсар, аалсар чаастара эриэ-дэхситик, эрэл-лээхтик үлэлээһиннэригэр тиэрдии, бэрэбиэркэлээһин.)

холбоһуктаах электрическэй ситим, электрическэй эниэргийэ холбоһуктаах систиэмэтэ (электрическэй ыстаансыйалар электричествоны биэрии биир тиһик ситимигэр холбоммуттара.)

нүөлсүтэр систиэмэ (аналлаах гидротехническэй тутуулардаах, ханааллардаах (хоруулардаах), носуостуур ыстаансыйалаах, уу сүүрэр турбалардаах, ууну ыстарар тэриллэрдээх, анал суоллаах-иистээх, атын даҕаны тутуулардаах балайда киэн сир балаһата (территория). Кэлин кэмнэ ууну кэмчилээһининэн сибээстээн ханааллары уу суон турбаларынан солбуйуу кэниир.)

дьүөрэлээх быыбардыыр тиһик

тыа хаһаайыстыбатын массыыналарын өрөмүөнэ (дьиэгирбит, алдьаммыт тыа хаһаайыстыбатын массыыналар и ерөмүөннүургэ аналлаах үлэ систиэмэтэ. Т. х. м. ө. техническэй уонна быстах өрөмүөн диэннэргэ арахсар. Өрөмүөн мастарыскыайдарга оноһуллар.)

муҥутуур куолаһы ылыы тиһигэ

бэйэтэ салайар систиэмэ (электрическэй массыыналар, тэриллэр киһи быһаччы кыттыыта суох салаллан үлэлиил-лэрин хааччыйар оноһуу.)

коммунальной инфраструктура тиһигэ

массыыналар систиэмэлэрэ (тыа хаһаайыстыбатын кэлимник механизациялыырга мас-сыыналары хаһаайыстыба салааларынан, үүннэриллэр культураларынан эҥин көрөн аттаран туруоруу (набор). М. с. сири танастааһын, сиэмэни ыһыы, олордуу, үүнүүнү хомуйуу, хомуур кэнниттэн бааһынаны оҥоруу курдук үлэ көрүннэрин барытын хабар гына бөлөхтөөн аттарыллар.)

муниципальнай быраап аакталарын тиһигэ

хамсаабат баайга-дуолга быраабы сурукка киллэрии тиһигэ

булкаас быыбардыыр тиһик

механизмнар уонна массыыналар түөрүйэлэрэ (механизмнар уонна массыыналар уратыларын (свойства) итиэннэ систиэмэлэрин чинчийии уопсай ньымаларын уонна бырайыактааһыны үөрэтэр үөрэх (наука).)

массыыналары харайыы (в массыыналары, трактЬрдары былаан быһыытынан көрүү-истии систиэмэтин биир түһүмэҕэ. Тыа хаһаайыстыбаты-Г&Р М. х. хонуу үлэтин уонна кыһынны кэмнээҕилэргэ аРаарыллар.)

электрическэй эниэргийэлээх систиэмэ (электрическэй эниэргийэни туһанааччыга тиэрдэр ситимнэр көмөлөрүнэн холбоммут электрическэй ыстаансыйалар бөлөхтөрө.)