только мн. 1. (лесные) сыбар; непроходимые дебри киһи сатаан сылдьыбат сыба-ра; 2. (глушь) түҥкэтэх сир; он заехал в такие дебри! кини олус түҥкэтэх сири булбут; # залезть в дебри наһаа дириҥэр киир.

сов. 1. кого-что (по пути) таарыйа тиэрт; завезти письмо таарыйа суругу тиэрт; 2. кого-что (увезти далеко) илдьэн кэбис; завезти в глушь түҥкэтэх сиргэ илдьэн кэбис; 3. что, разг. (доставить) тиэйэн аҕал, тиэй; завезти товары в магазин табаары маҕаһыыҥҥа тиэйэн аҕал.

1. 1) сплошной, цельный; бүтэй көмүстээх сплошь покрытый серебром; бүтэй маҥан сплошь белый (о масти животного); бүөрэ бүтэй все почки заплыли жиром, очень жирный (о забитой скотине, зайце); 2) замкнутый, не имеющий выхода; бүтэй уулусса тупик; бүтэй сир перен. глухое место, глушь; балыктааҕар кэлэҕэй , сымыыттааҕар бүтэй погов. бессловеснее рыбы, замкнутей яйца (о безобидном и очень тихом человеке); бүтэй да, аһаҕас да баар үһү загадка есть такое, что сразу и закрыто и открыто (туу верша); 2. изгородь, ограда; хатыйыы бүтэй изгородь на крестообразно вбитых кольях; сылбах бүтэй изгородь-осек; быһыт бүтэй изгородь для отгораживания покосного луга от пастбища; 3. в роли послелога упр. осн. п. сквозь, через; уҥуох бүтэй силиитэ көстөр фольк. сквозь кости виден её костный мозг (о красавице олонхо) 4. бүтэй киһи а) неразвитый человек; б) замкнутый человек; бүтэй куйаас духота, зной.