сущ.
дууһа

ж. разг. пренебр. дууһа, киһийдээн; мелкая душонка чычаас дуупа.

прил. 1. дууһа, ис дууһа; душевное спокойствие ис дуупа уоскуйуута; 2. (сердечный, искренний) ис дууһаттан, истиҥ; душевное отношение ис дууһаттан сыһыан; # душевные болезни өйүнэн ыалдьыы, иирэн ыалдьыы.

прил. 1. моральнай, сигили; моральные принципы сигили принциптэрэ; 2. (высоконравственный) үчүгэй сигилилээх; 3. (внутренний, духовный) моральнай, ис дууһа; моральное мучение ис дууһа эрэйдэниитэ; моральная ответственность моральнай эппиэтинэс.

ж. 1. кураанаҕа, иччитэҕэ, туга да суоҕа; пустота дома дьиэ иччитэҕэ; 2. перен. (отсутствие интересов) иччитэхсийии, ис дууһа иччитэхсийиитэ.

с. 1. разг. (внутренности) ис, ис-үөс; , 2. разг. (внутренняя часть чего-л.) ис, иһэ, ис өттө; 3. перен. (чутьё, инстинкт) ис, ис дууһа.

с. 1. айманыйыы, (наһаа) долгуйуу, оҕустарыы; душевное потрясение ис дууһа айманыйыыта; нервное потрясение нервэҕэ оҕустарыы; 2. (ломка, изменение чего-л.) алдьатыы, айгыратыы, сатарыйыы.

ж. 1. (опрятность) ыраас, ыраастык туттуу; соблюдать чистоту ырааһы тутус; содержать в чистоте ыраастык тут; 2. (отсутствие примесей) ырааһа; чистота воды уу ырааһа; 3. перен. ырааһа; чистота помыслов санаатын ырааһа; чистота души ис дууһа ырааһа.

1) душа (как вместилище чувств); үлэҕэ дууһаҕын уур = вложить в работу душу; ис дууһабыттан от (всей) души; дууһам тахса сыста у меня чуть душа не вылетела, я чуть не умер (напр. от страха, болезни); 2) душа, живое существо (человек, животное); кэргэҥҥэ үс дууһа в семье три души; бүгүн түөрт дууһаны быстым сегодня я добыл (убил) четыре души (говорится охотником); тыыннаах дууһаны муҥнаама не мучай животное; 3) бран. кретин, идиот; недоносок.

ж. 1. дууһа, ис дууһа, не; знать чью-л. душу ким эмэ ис дууһатын бил; 2. (свойство характера) дууһа, майгы; человек доброй души үтүө майгылаах киһи; человек с открытой душой аһаҕас дууһалаах киһи; 3. разг. (человек) дууһа, киһи; на улице ни души тапырдьа биир да киһи суох; в семье пять душ кэргэҥнэ биэс дуупа; надушу населения нэһилиэнньэ биирдии дууһатыгар; 4. перен. (вдохновитель, главное лицо) дуупа; он душа этого дела кини бу дьыала дууһата; # в душе 1) (внутренне, про себя) иһигэр; 2) (по своим склонностям) ис дууһатынан; от всей души ис сүрэхтэн; душа нараспашку санаата таһыгар; душа не лежит санаам кэлбэт (туохха эмэ); поговорить по душам ис санааҕынан кэпсэт, истиҥник кэпсэт; вложить душу дууһаҕын уур; душой и телом эттиин-хаанныын; душа в душу иллэхтик (олор); отвести душу баҕаҕын толор, санааҕын этэн кехсүгүн кэҥэт; по душе санаа хоту; души не чаять дууһаҕын туттар, ыллар (олус таптаа, ытыктаа); за душой нет чего-л. иннигэр-кэннигэр (туга да) суох; душа не на месте кутум-сүрүм көттө; душа ушла в пятки кутум ыстанна; сколько душе угодно сүрэҕиҥ төһө баҕарарынан; кривить душой суобаскын утары бар, сымыйалаа; заглянуть в душу ис дууһатын бил; в чём только душа держится сыккырыыр тыына эрэ.