прил. I. относительна^ холоонноох, тэҥнээн көрүүлээх; относительная истина филос. относительнай истина; 2. ханнык эмэ, оччо улахана суох; относительный успех ханнык эмэ ситиһии; # относительное местоимение грам. ситимниир солбуйар аат.

прил. саарбаҕа суох, мунааҕа суох, көстөн турар; несомненная истина саарбаҕа суох кырдьык.

прил. 1. азбука; 2. перен. киһи барыта билэр; азбучная истина киһи барыта билэр суола.

прил. 1. (для прописки) пропис-каланар, прописка; прописной штемпель прописка бэчээтэ; 2. (общеизвестный) ким барыта билэр; прописная истина ким барыта билэр кырдьыга; # прописные буквы улахан буквалар.

прил. 1. абсолютнай; абсолютная величина мат. абсолютнай кэриҥ (эбии да, көҕүрэтии да бэлиэтинэн бэлиэтэммэтэх чыыһыла); абсолютная истина филос. абсолютнай истина; абсолютный нуль физ. абсолютнай нуль (муҥутуур намыһах температура, Цельсийинэн — 273,16^е); абсолютный слух абсолютнай истин (ханнык баҕарар нотаны кулгааҕынаи истэн билэр дьоҕур); 2. (совершенный, полный) букатыннаах, толору, олох; вокруг царила абсолютная тишина эргиччи олох уу чуумпу этэ; # абсолютное большинство баһыйар үгүсөттө (хол. куоластааһыҥҥа).

сов. что и без доп., уст., ирон. этэн таһаар; изречь истину кырдьыгы этэн таһаар.

прил. вразн.знач. сыгынньах, халтаҥ, сулугур; голая шея сыгынньах моой; голая степь халтаҥ степь; голые деревья сулугур мастар (мутукчалара, сэбирдэхтэрэ суох); # голые цифры кураанах сыыппаралар; голая истина тупсарыыта суох кырдьык; голые стены кураанах эркиннэр; брать голыми руками кыһыл илиигинэн ыл, кыай. . голышом нареч. разг. сыгынньаҕын, мунду сыгынньаҕын.

прил. 1. (на вкус) аһыы; горький миндаль аһыы миндаль; 2. (горестный) эрэйдээх, кыһалҕалаах; горькая участь кыһалҕалаах анал; 3. (причиняющий горе) хомолтолоох; горькая истина хомолтолоох чахчы; 4. (выражающий огорчение) аһыы-аба, кутурҕан; горькие слёзы аһыы-аба хараҕын уута; # горький пьяница көнөрүн ааспыт арыгыһыт; пить горькую наһаа арыгылаа; горьким опытом прийти к чему-л. элбэхтик эрэйдэнэн бил.

сов. 1. кого-что бил, өйдөө; познать природу айылҕаны бил; познать истину дьиҥи бил; 2. что (испытать) бил, бил-кер.

правда, истина || истинный, верный, достоверный || правда; верно, действительно; кырдьык кыайар правда побеждает; кырдьык кэпсээн верный рассказ; кырдьык этэр он говорит верно; кырдьык үрдүгэр сымыйа ыттыбат, арыы үрдүгэр уу дагдайбат посл. кривда правду не заслонит, как на масле вода не всплывёт; кырдьык көмүстээҕэр ыраас погов. правда чище золота # кырдьыгы баран эттэххэ модальное словосочет. если (уж) на то пошло; по правде говоря; кырдьыгы баран эттэххэ , мин эйиэхэ ыалдьыттыы кэлбэтэҕим если уж на то пошло, я не гостить к вам приехал; кырдьыгын эттэхпинэ модальное словосочет. признаться, по правде сказать, по правде говоря (употр. в 1-ом л.); кырдьыгын эттэхпинэ, эйигин манна буолуо диэбэтэҕим по правде говоря, я не думал, что ты здесь; кырдьыгы эттэххэ модальное словосочет. признаться, по правде говоря; кырдьыгы эттэххэ , кыһалҕаны билэ иликтэр по правде говоря они до сих пор не знают ни нужды, ни забот.