прил. көмүскэнэр; оборонительный рубеж көмүскэнэр кирбии.

м. 1. (разграничивающая черта) быыс, быысаһыы; 2. (государственная граница) кыраныысса; охрана рубежей кыраныыссалары манааһын; 3. перен. (предел, грань) кирбии, уһук; на рубеже веков үйэлэр кирбиилэри-гэр.

ж. 1. (положение, расположение) позиция (сир ылан туруу быһыыта, балаһыанньа); 2. воен. позиция, кирбии; передовые позиции инники кирбии; выгодная позиция барыстаах позиция; 3. перен. (точка зрения) позиция, сүрүн санаа; отстаивать свою позицию бэйэҥ позицияҕын туруулаһан көмүскээ.

1. передний; инники кэккэ передний ряд; инники кирбии передний край; 2. нареч. вперёд; инники түс = вырваться вперёд # инники өттүгэр впредь, в будущем; инники өттүгэр итинник гыммат буол впредь так не поступай.

м. 1. (по гл. разделить 1) үллэрии, араартааһын; 2. (по гл. разделиться 3) үллэстии, үллэһик; раздел имущества баай үллэһигэ; 3. (часть текста) баһа; 4. (граница) кирбии, быыс; раздел рек өрүстэр быыстара.

м. . саҕах; на горизонте показался корабль саҕахха хараабыл көһүннэ; 2. (видимое пространство) далан, харах далана (харах ылар сирэ); ни облачка на горизонте харах даланынан лоскуй да былыт көстүбэт; 3. перен. (круг знаний, идей) билии-көрүү; он человек с широким горизонтом кини киэҥ билиилээх-көрүүлээх киһи; 4. горизонты мн. * *перен. (круг возможностей) далан, түһүлгэ, кыах; *перед ним открылись широкие горизонты кини иннигэр киэҥ далан аһыллыбыта; 5. *тех. (уровень) кирбии; работа в шахте ведётся несколькими горизонтами шахтаҕа үлэ хас да кирбиинэн барар.

1) важный, значительный; дьоһуннаах историческай кирбиилэр важные исторические рубежи; дьоһуннаах кыахтар крупные резервы; 2) серьёзный, вдумчивый; дьоһуннаах салайааччы серьёзный руководитель; 3) серьёзный, значительный; дьоһуннаах кэпсэтии серьёзный разговор.

хаары тохтотуу, тибии типтэрии (кыһын кыстыыр үүнээйилэри тымныыттан харыстыырга уонна буор сииги ылыытын элбэтэргэ анаан бааһынаҕа хаары типтэрэн мунньуу. Ньымалара: тыа балаһатын олордуу эбэтэр үрдүк умнастаах үүнээйилэр кирбиилэрин хаалларыы, тыал тибэр хаарын тохтотор мэһэйдэри туруортааһын, хаар субууллары онортооһун.)

река || речной; өрүс хаата русло рекй; өрүс тардыыта бассейн реки; өрүс сүүрүгэ течение реки; өрүс кирбиитэ водораздел; өрүс тааһа галька (букв. речной камень); өрүс балыга речная рыба; өрүс эстиитэ ледоход; өрүһү өксөй = плыть вверх по реке; улахан өрүс уорааннаах погов. на большой реке бывает холодный ветер.