турук, позиция, олох, хайдах олороро

I прил. воен. тутаах; ключевые позиции тутаах позициялар.

прил. 1. воен. позиционнай (өр кэмҥэ сэриилэһэргэ аналлаах бөҕөргөтүүлээх сирдээх); позиционная война позиционнай сэрии; 2. шахм. позиционнай, позиция; позиционный перевес позициянан баһыйыы.

сов. 1. (укрепиться) туттарылын, иҥиннэрилин, кытаат; 2. воен. тутан олор, ыһыктыма, бөҕөргөө; закрепиться на позиции позицияҕа бөҕөргөө, позицияны тутан олор; 3. (упрочиться) бигэтий, бөҕөргөө; дружба закрепилась доҕордоһуу бигэтийдэ.

несов. 1. см. прострелить; 2. воен. ытыалаа (ханнык эмэ учаастак былаһын тухары); простреливать позиции противника өстөөх позициятын ытыалаа.

экспозиция; быыстапка экс-позицията экспозиция выставки.

с. 1. (местонахождение) балаһыанньа, ханан баара; определить положение планеты планета ханан баарын быпаар; 2. (поза, позиция) балаһыанньа; читать в лежачем положении сытар балаһыанньаҕа аах, сытан эрэ аах; стрелять из винтовки с положения стоя бинтиэпкэнэн турар балапыанньаттан ыт, бинтиэпкэнэн туран эрэ ыт; 3. (состояние) балаһыанньа; международное положение аан дойду балаһыанньата; найти выход из затруднительного положения ыарахан балаһыанньаттан тахсар суолу бул; 4. (распорядок, режим) балаһыанньа; на военном положении байыаннай балаһыанньаҕа; 5. (свод правил) балаһыанньа; 6. (утверждение, тезис) балаһыанньа; основные положения книги кинигэ сүрүн балаһыанньалара; 7. (место, роль в обществе) балаһыанньа, илгэ; социальное положение олоҕун илгэтэ; # в положении разг. ыарахан, хат.

сов. 1. (устоять) уй, уйуттан хаал, охтума; 2. (сохраниться) сырыт, хаал; 3. (не сдать позиции) тулуй, тулус; 4. (от какого-л. поступка) тутун, кыатан.

сов. 1. что (сшибить) туура оҕус, төлө оҕус, тэбээн түһэр; сбить замок с двери аан күлүүһүн туура оҕус; сбить яблоко с дерева мастан яблоконы туура охсон түһэр; 2. кого-что (повалить) түҥнэр, түҥнэри оҕус; сбить человека с ног киһини түҥнэри оҕус; 3. кого-что (птицу, самолёт) ытан түһэр; 4. кого-что, воен. (оттеснить) киэр оҕус, киэр үүр, ыган таһаар; сбить противника с позиции естөөҕү позициятыттан ыган таһаар; 5. что (стоптать) ньылчырыт, элэт; сбить подковы боккуобу ньылчырыт; сбить каблуки хобулуктаргын элэт; 6. что (сдвинуть) төлө оҕус, хамсат, ас; сбить перевязку бэрэбээскэҕин хамсат; сбить шапку на затылок бэргэһэҕин кэтэххэр ас; 7. что, перен. (нарушить) алдьат, ыс; сбить планы былааны алдьат; 8. кого (заставить отклониться в сторону) булкуй, бутуй, муннар; сбить с пути суолтан муннар; 9. кого (привести в растерянность) бутуй, муннар; сбить отвечающего эппиэттээч-чини бутуй; 10. что (уменьшить, снизить) намтат, түһэр, уҕарыт; сбить температуру температураны түһэр; сбить цену сыананы түһэр; 11. что (сколотить) ыпсар, холбоо; сбить доску хаптаһыны ыпсар; 12. что (взбить, вспенить) ытый, күөрчэхтээ, арыылаа; сбить масло арыылаа; сбить сливки күөрчэхтээ; # сбить с толку булкуй, бутуй; сбить спесь бардамын уҕарыт.

сов. 1. что (укрепить, сделать устойчивым) туттар.иҥиннэр, кытаатыннар; 2. что, воен. (удержать) тутан олор, ыһыктыма; закрепить завоёванные позиции ылбыт пози-циялары ыһыктыма; 3. что (упрочить) бигэтит, ыһыктыма; закрепить достигнутые успехи ситиһиллибит кыайыыны бигэтит; 4. кого-что, за кем хааллар, сыһыар, хааччый; закрепить за собой место миэстэни бэйэҕэр хаалларын; закрепить трактор за трактористом тракторы тракториска сыһыар; 5. что, мед. хатар, тахсыахтатыыны тохтот; 6. что, фото бигэргэт, бигэтит.