прил. 1. (непреклонный) кытаанах, тыйыс (сүрэхтээх), киһи тылын ылыммат; неумолимый человек тыйыс сүрэхтээх киһи; 2. (непреложный, твёрдый) булгуччулаах, мүлчүрүйбэт; неумолимый закон мүлчүрүйбэт сокуон.

I прил. 1. (непреклонный) кытаанах, кытаанах хааннаах; суровый человек кытаанах киһи; суровый тон кытаанах тон; 2. перен. (угрюмый) хаҕыс; суровое нёбо хаҕыс халлаан; 3. (крайне строгий, беспощадный) кытаанах, суостаах, суопумар; суровая проверка кытаанах эриир; суровая реальность суоһумар чахчы; 4. (тягостный, тяжёлый) кытаанах; суровая жизнь кытаанах олох; суровый климат кытаанах климат.

прил. 1. тимир; железные опилки тимир кыырпаҕа; железный лом тимир то-һоҕосторо, тимир хаарбаҕа; 2. перен. (сильный, крепкий) тимир, бөҕө; железные мышцы тимир былчыҥ; железное здоровье бөҕө доруобуйа; 3. перен. (твёрдый, непреклонный) тимир, кытаанах; железная воля тимир воля; железный закон кытаанах сокуон; # железная дорога тимир суол; железный век археол. тимир үйэтэ (киһи айнах историятыгар боруонса үйэпгин кэнниттэн киһитимиртэн аан маҥнай сэп-сэбиргэл онгостор буолбут кэмэ); железный блеск мин. тимирдээх кыһыл руда.

прил. 1. (не жидкий, не газообразный) кытаанах; твёрдые тела физ. кытаанах эттиктэр; 2. (не мягкий) кытаанах, хоччорхой; твёрдый хлеб хоччорхой килиэп; твёрдый карандаш кытаанах харандаас; 3. перен. (непоколебимый, непреклонный) кытаанах, бигэ, тыйыс; твёрдое решение бигэ быһаарыныы; твёрдый характер кытаанах характер; твёрдое убеждение бигэ итэҕэбил; 4. (решительный, уверенный) кытаанах, чиҥ; твёрдый шаг чиҥ хардыы; 5. (прочный, устойчивый) бигэ, туру ктаах, тирэхтээх; твёрдая опора бигэ тирэх; твёрдое знание дела дьыаланы бигэтик билии; 6. перен. (без нарушений, отклонений) бигэ, кытаанах; твёрдая власть бигэ былаас; твёрдая дисциплина кытаанах дьиссипилиинэ; 7. перен. (точно установленный) бигэ, халбаҥнаабат; твёрдые сроки бигэ бол-дьохтор; твёрдые цены бигэ сыана (государство олохтообут сыаната); # твёрдый знак кытаатыннарар бэлиэ; твёрдые согласные кытаанах бүтэй дорҕооннор.