и. д. от хойутаа = опоздание, задержка; уруокка хойутааһын опоздание на урок.

сов. буруйгун билин, буруйгун билинэн көрдөс; извиниться за опоздание хойутаабыт буруйгун билин.

прил. көҥүллэнэр, сиэрдээх, сиэр иһинэн; это ещё позволительное опоздание бу өссө сиэр иһинэн хойутааһын.

и. д. от сэрэт= предупреждение; уоттан сэрэтии предупреждение пожара; салгынтан сэрэтии воздушная тревога; кини улэтигэр хойутаан сэрэтии ылла он получил предупреждение за опоздание на работу.

• опаздывать; отставать; медлить; утаан баран кэл = приходить с опозданием.

несов., влететь сов. 1. кетен киир; пчела влетела в окно ыҥырыа түннүгүнэн кете н киирдэ; 2. перен. разг. (быстро вбежать) көтөн түс; 3. безл. разг. (достаться за что-л.) тигис, түбэс; ему влетело за опоздание ки- ниэхэ хойутаабытыгар тигистэ.

прил. 1. (по величине, размерам) улахана суох, дьоҕус; 2. (незначительный) кыра; с небольшим опозданием кыратык хойутаан; # с небольшим ...кыра ордук, ...арыый ордук.

предл
I (в. п.)
1) 1. Ким, туох иннигэр, оннугар этэргэ туттуллар (за меня не беспокойтесь). 2. Туох иһин биэрбити, төлөөбүтү, атастаспыты эҥин этэргэ (за книги уплочено 9 рублей). 3. Туохтан харбаабыты, тутуспуту, хатаастыбыты, таарыйбыты уо. д. а. бэлиэтииргэ (держится за канат, поймал за ногу, задел за плечо)
2) иһин, туһугар, иннигэр (за счастье - дьол иһин, дьол туһугар. За свободу - көҥүл иннигэр)
3) төһө өр буолбуту, буолары көрдөрөр (за лето - сайын устатыгар; за 10 лет - 10 сыл устатыгар)
4) за опоздание - хойутаабытын иһин
5) туох кэтэҕэр уурбуту, бырахпыты, барбыты уо. д. а. көрдөрөргө туттуллар (положил за шкаф, унес за амбар)
II (т. п.)
1) за ягодами - отоннуу, за дровами - мас аҕала
2) за неимением - суоҕуттан
3) 1. Кэтэҕэр, кэннигэр (за деревом, за шкафом), 2. За столом - остуолга, за партой паартаҕа

предл.

сесть за стол - остуолга олор;
за деньги - харчыга;
за городом - куорат таһыгар;
за здоровье - доруобуйа туһугар