1. прич. от подмочить; 2. прил. разг. (запятнанный) киртийбит, алдьаммыт; подмоченная репутация алдьаммыт аат.

несов. кого-что баһааҕырт, холуннар, киртит; порочить репутацию аатын киртит.

иметь репутацию; завоёвывать, приобретать репутацию, известность; үчүгэй сурахтан= иметь хорошую репутацию. сургуй ясли (кормушка для скота). сургуй= пролезать, проникать куда-л. (сделав пролом, проход, отверстие); сылгылар кэбиһиилзэх оту сургуйбуттар лошади пролезли через изгородь к стогу сена.

с. 1. аат; его имя— Николай кини аата— Николай; 2. (известность, репутация) аат, сурах; учёный с мировым именем аан дойду үрдүнэн биллэр ааттаах учёнай; 3. грам. аат; имя существительное аат тыл; имя прилагательное даҕааһын аат; # во имя дружбы доҕордоһуу туһугар; от имени аатыттан; именем закона сокуои аатынан, сокуонунан; называть вещи своими именами баары баарынан эт.

ж. 1. (известность) албан аат, аат; он пользуется славой хорошего оратора кини үчүгэй араатар быһыытынан аатырар; 2. разг. (репутация) сурах, аат-суол; дурная слава куһаҕан аат-суол; 3. разг. (молва) сурах, кэпсээн; 4. (возглас) албан аат, айхал; слава героям! геройдарга албан аат!; # на славу олус ааттаахтык, олус бэркэ.

сое. кого-что разг. 1. (запачкать) киргэ бис, хараарт, дэлби марайдаа; 2. перен. хараарт; замарать чью-л. репутацию ким * *эмэ **аатын хараарт.

ж. 1. чиэс; борьба за честь и свободу родины ийэ дойду чиэһин уонна көҥүлүн иһин охсуһуу; дело чести чиэс дьыалата; 2. (хорошая репутация) чиэс; честь завода завод чиэһэ; 3. (целомудрие) чиэс, аат; 4. (почёт, уважение) чиэс; это большая честь для меня бу миэхэ улахан чиэс; оказать честь чиэстээ; # в честь кого-чего-л. ким-туох эмэ чиэһигэр; к чести кого-чего-л. чиэһэ, чиэһинэн буолар; просить честью үтүөнэн көрдөс; всё честь честью барыта сиэр-майгы быһыытынан; с честью выйти из положения балаһыанньаттан бэрт үчүгэйдик таҕыс; отдать честь воен. чиэстэ биэр.

несов. 1. кого-что (грязнить) ньаҕайдаа, киртит, бис; пачкать руки илиигин киртит; 2. что и без доп. (делать что-л. грязно) ньаҕайдаа, бадьайдаа; он не рисует, а пачкает кини уруһуйддуурун оннугар бадьайдыыр; # пачкать чью-л. репутацию аатын-суолун киртит.

весть, известие; слух; үчүгэй сурах хорошая весть; үөрүүлээх сурах радостная весть; сурахта тарҕат = распространять слух # сураҕа суох сүт = пропасть без вести; сураҕын сууй = запятнать чью-л. репутацию; сурах бөҕөтө модальное словосочет. выражает ссылку на чужую речь: дэриэбинэҕэ , сурах бөҕөтө , столицаттан артистар кэлбиттэр үһү в деревню, говорят, приехали артисты из столицы; сурах хоту по слухам (не зная существа дела).

1) мыть; умывать; иһити сууй = мыть посуду; оҕону сууй = умыть ребёнка; уруулуубутун уунан да сууйуоҥ суоҕа погов. наше родство не смоешь и водой; 2) стирать; таҥаһы сууй = стирать бельё; 3) перен. разг. обмывать; дипломҥун сууй = обмыть диплом # көмүһү сууй = мыть золото; аатын-суолун сууй = опозорить чьё-л. имя; суобаскын сууй = потерять совесть; сураҕын сууй = скомпрометировать чью-л. репутацию; үтүөҕүн-өҥөҕүн сууй = скомпрометировать себя (букв. смыть былые свой заслуги).