1. прыгающий, скачущий; ыстаҥалас саранча прыгающая саранча; 2. диал. блоха.

1) истреблять, уничтожать; саранчаны кыдый= истребить саранчу; 2) перен. косить; жать; от охсон кыдый= скосить траву.

прил. Г. көтөр, көтө сылдьар; летучая саранча көтөр саранча; 2. перен. (быстро проходящий) ааһыгас, ааһан иһэр; летучее время ааһыгас бириэмэ; 3. (о митинге и т. п.) ыксал, суһал; летучее собрание су-һал мунньах; 4. (улетучивающийся) көтүмтүө, уолумтуо; летучие масла көтүмтүө арыылар; # летучая мышь 1) зоол. сарыы кынат; 2) кыраһыын банаар; летучая почта суһал почта (быстах наадаҕа тэриллэр).

I сов. 1. на кого-что саба түс; напасть на врага өстөөххө саба түс; 2. на кого--что (о насекомых и т. п.) түс, бул; на посевы напала саранча ыһыыга саранча түспүт; 3. на кого-что, разг. (с упрёками) үрдүгэр түс, мөх, сэмэлээ; 4. на что (обнаружить) түбэһэ түс, бул, булан ыл; напасть на золотоносную жилу кыһыл көмүстээх тымырга түбэһэ түс; 5. на кого-что (овладеть кем-л.) ыллар, =ан хаал; на него напал страх кини куттанан хаалла.

1) отравлять, травить; аһыҥаны дьааттаан өлөрөллөр саранчу истребляют ядом; 2) диал. дразнить, изводить, травить кого-л. (неотступно).

и. д. от кыдый = 1) истребление, уничтожение; саранчаны кыдыйыы уничтожение саранчи; 2) перен. косьба; жатва; оту хотуурунан кыдыйыы косьба травы.