сов. 1. ытын; взойти на гору хайаҕа ытын; 2. (о светилах) таҕыс; солнце взошло күн таҕыста; 3. разг. (о тесте) кетеҕүлүн; 4. (прорасти) бык, таҕыс.

несов. 1. өрө таҕыс, ытын; восходить на гору хайаҕа ытын; 2. (о светилах) таҕыс; 3. к чему (иметь своим началом) тиий, саҕалан, төрүттэн; многие обычаи восходят к глубокой древности үгус абыычайдар бэрт былыргы кэмҥэ тиийэллэр.

1) снижаться, опускаться; кустар намтыыллар утки снижаются; 2) падать, понижаться, уменьшаться (об уровне, степени, интенсивности чего-л.); температура намтаабыт температура понизилась; сыана намтаабыт цены понизились; ток күүрүүтэ намтаабыт напряжение тока упало; ыарыыта намтаабыт боль у него проходит; тыал намтаата ветер утих; 3) понижаться (о голосе, звуке); 4) садиться, оседать; дьиэ намтаабыт дом осёл; 5) садиться, заходить (о светилах); күн намтаата солнце садится.

сов. 1. (төкүнүйэн) киир, төкүнүй; мяч закатился под диван мээчик дьыбаан анныгар төкүнүйдэ; 2. (о небесных светилах) киир; солнце закатилось күн киирдэ; 3. перен. кэҕин, кэхтэргэ бар, тиһэх күҥҥэр тиий; слава его закатилась албан аата кэхтэргэ барда; # закатиться смехом күлэн алларастаа; закатиться кашлем сөтөллөн иэрий; закатиться плачем ытаан хараҕыҥ уутунан суун.

сов. 1. (куда-л., к кому-л.) киирэ сырыт, киир; зайти к товарищу табаарыскар киирэ сырыт; зайти за покупками атыыгын ыла киирэ сырыт; 2. (свернуть) киир, эргийэ бар; зайти за угол муннук улаҕатыгар киир; 3. (обойдя) эргийэн киир, киир; зайти в тыл кэтэххэ эргийэн киир; 4. (уйти далеко) ыраата бар, киир; зайти в глубь леса тыа үөһүгэр киир; 5. (о небесных светилах) киир; солнце зашло күн киирдэ; 6. (начаться) буолан бар; разговор зашёл о нём кэпеэтии кини туһунан буолан барда; # он зашёл слишком далеко кини наһаа ыраатта, наһаалаата; беседа зашла за полночь кэпеэтии түүн үөһүн ааһа барда.