тянуться-струиться; кыһыҥҥы тымныыга ат тыына тыргыллар в зимнюю стужу тянется-струится конское дыхание; ыраас хаарга хайыһар суола тыргыллыбыт по чистому снегу тянется-струится прямая лыжня.

учащ.-длит. течь с шумом; звонко струиться; сахсайбыт буочука тэстэн чаккыраата из рассохшейся бочки с шумом текла вода; үрүйэ чаккырыы устар звонко струится речка.

течь, струиться; үрэх сүүрүгүрэр ручеёк струится; өрүс сүүрүгүрэр река течёт; ср. сүүр 2, сүүрдэр=. сүүрүгүрт = побуд. от сүүрүгүр=. сүүрүк I течение; күүстээх сүүрүк сильное течение; итии сүүрүк тёплое течение; тымныы сүүрүк холодное течение; сүүрүк хоту уһун = плыть по течению; сүүрүк утары уһун = плыть против течения.

несов. 1. (о шаровидном а т. п.) төкүнүй, сүүр; колесо катится көлөһө төкүнү-йэр; 2. (скатываться) үҥкүрүйэн түс, төкүнүйэн түс; катиться с горы хайаттан үҥкүрүйэн туе; 3. (скользя по поверхности) халый, халыйан бар, хатыыскалаа; 4. (течь, струиться) халый, сүүр; катятся из глаз горькие слёзы ха-рахтарыттан аһыы харах уулара сүүрэллэр; 5. (о времени) көтөн аас, элэҥнээн аас; день катится за днём күнтэн күн көтөн ааһар.

1) бегать; бежать; түргэнник сүүр = бежать быстрее; куота сүүр = убежать, забежать вперёд; хоско сүүрэн киир = вбежать в комнату; дьиэттэн сүүрэн таҕыс = выбежать из дбма; атаҕа суох сүүрэр загадка без ног, а бежит (өрүс река); 2) течь, струиться; уу сүүрэр вода течёт; муннум хаана сүүрдэ из носу у меня потекла кровь; кини хараҕын уута сүүрэр у него текут слёзы; ср. сүүрүгүр=, сүүрдэр= # илин-кэлин сүүр = проявлять чрезмерную угодливость, лицемерить; сүүрэр атахтаах четвероногие животные; сыҥааҕым уута сүүрэр у меня слюнки текут.

1) трепетать, мелко дрожать; биться; көтөн дьирибинээ = затрепетать крыльями; 2) рябить, мелькать; переливаться; долгун дьирибиниир волна блестит, переливается; салгын дьирибиниир воздух струится.