сов. и несов. что аадырыстаа, ыыт, туһаай; письма адресуй в Москву сурук-таргын Москваҕа аадырыстаа.

страд. от туһаай = 1) направляться, наставляться, быть направленным, наставленным (напр. о ружье); 2) перен. адресоваться, быть адресованным.

сущ.
хайысха, туһаайыы

нареч
сэрэйэн, туһаайан

гл
1. Туһаайар, тосхоллуур, хайысхалыыр. 2. Ыытар (ханна эмэ, кимиэхэ эмэ)

предл
(д. п.)
ханнык эмэ предмет диэки туһаайыллар дьайыыны көрдөрөргө туттуллар (к карте - картаҕа, ко пню - төҥүргэскэ)

гл
кимиэхэ, туохха эмэ сирэйдээн, туһаайан этэр. Обращается к учителю - учууталга этэр

гл.
көрдөһөр (көрдөс), этэр (эт)

сущ
1) шах (восток сорох дойдуларыгар үрдүк сололоох киһи)
2) шах (саахымат оонньуутугар корольга охсуу туһаайылларын сэрэтэр тыл)

туһаайар билиитэ (билиитэ курдук көмө дэтээл. Үүттүур, быһар-кыһар станок кондукторын угулугун (втулка) олордорго, ардыгар уүттэнэр дэтээли эбэтэр соҕотуопканы туттарарга көмөлөһөр.)

I предл.
(пр. п.)
1) 1. Тугунан айаннаабыты көрдөрөргө туттуллар (ехал на коне, на оленях, на велосипеде, на пароходе). 2. Ким туох таҥастааҕын этэргэ (на нем шапка, на ней платье). 3. Туох үлэҕэ, наадаҕа сылдьары, буолары уо. д. а. бэлиэтииргэ (на работе, на собрании, на охоте). 4. Туох музыкальнай инструменынан оонньууру этэргэ (играет на балалайке, на гитаре)
2) үрдүгэр (на снегу - хаар үрдүгэр, хаарга)
(в. п.)
1) төһө өргө барбыты, кэлбити, уларсыбыты уо. д. а. көрдөрөргө туттуллар (на два дня - икки күн устата, икки күҥҥэ; на зиму - кыһын устата)
2) 1. Тугу туһаайан, чуолаан көрөргө туттуллар (смотрит на дерево, на озеро, на белку, на меня). 2. Туохха атыыласпыты, ылбыты, атастаспыты уо. д. а. этэргэ (купил, взял, обменял, и т. д. на деньги, на зерно, на пушнину). 3. Туохха туттубуту, ороскуоттаабыты көрдөрөргө (издержал, истратил, израсходовал на тетради, на книги, на продукты). 4. Туох эмэ төһөнөн ордугун, итэҕэһин уо. д. а. этэргэ (длиннее, короче, выше, тяжелее, легче и т. п. на 2 метра, на 3 килограмма). 5. Хаһыакка, сурунаалга, заемҥа сурунары көрдөрөргө (подписался на газету, на журнал, на заем). 6. Кимиэхэ, туохха эрэнэри көрдөрөргө (надеется на тебя, на них, насилу). 7. Кимиэхэ, туохха маарынныыры этэргэ (походит на отца, на птицу, на дерево).
3) туох үрдүгэр уурбуту, бырахпыты, туруорбуту, турбуту, олорбуту, сыппыты уо. д. а. көрдөрөргө туттуллар (положил на стол, бросил на пол, сел на кровать)
4) на охоту - бултуу. На отдых - сынньана
II союз
(возьми)
мэ, ыл

предл.
(возьми ) мэ
(куда? )
на улицу - уулуссаҕа, таһырдьа;
на стол - остуога
(где? )
на охоте - булка;
на ферме - фермаҕа
(как? )
на машине - массыынанан;
на оленях - табанан