хардыы, хаамыы

сущ
хаамыы

сущ.
хаамыы; хардыы
широкий шаг - киэҥ хардыы

м. хардыы аҥара, хаамыы аҥара.

прил. кутталлаах, эндир, халбархай; рискованный шаг кутталлаах хардыы.

прил. өлүүлээх, үлүгэрдээх, влүүгэ тиэрдэр; гибельный шаг өлүүлээх хардыы.

прил. уустук, мындыр; мындыр өйдеөх, мындыр (о человеке); хитроумный ход уустук хардыы.

м. I. хаамыы; атыл, хардыы (как мера длины); замедлить шаг хаамыыгын бытаарт; 2. перен. (поступок) хардыы; ответственный шаг эппиэттээх хардыы; 3. перен. (этап в развитии чего-л.) хардыы; 4. тех. эргиир; шаг винта биинтэ эргиирэ; # на каждом шагу хас хардыы аайы; первые шаги маҥнайгы хар-дыылар, саҕалааһын; в двух шагах отсюда мантан аҕыйах хаамыылаах сиргэ (олох чугас); не отходить ни на шаг от кого-л. атыл да арахсыма, хардыы да тэйимэ; не отступать ни на шаг биир да хардыыны чугуруйума; шаг за шагом"бииртэн биир хардыынан, улам--улам; ни шагу дальше мантан антах биир да хардыыны; ни шагу назад кэннинэн биир да хардыыны.

1. (взмах) дайбааһын; 2. (шагживотного при беге) хардыы, ойуу; # одним махом тута, биирдэ; дать маху сыыһа бэрдэр, сыыс; во весь мах бөтөрөҥүнэн, буут быстары-нан.

прил. разг. 1. киэҥ, холку; размашистый шаг киэҥ хардыы; размашистое движение холку хамсаныы; 2. (о почерке и т. п.) адаархай; 3. (ничем не стеснённый) дьалхааннаах, киэҥ далаапыннаах.

прил. 1. (ошибочный) сымыйа, албын; ложные слухи сымыйа сурахтар; 2. (показной) албын, көрүнньүк; # ложный шаг сыыһа хардыы, уолҕамчы быһыы; в ложном свете сыыһа (өйдөө, дьүһүннээн көрдөр); стоять (или находиться) на ложном пути сыы-һа суолга тур.