м. мичман (1. ССРС Байыаннай--морской флотугар старшинской састаап үрдүкү солото, ону тэҥэ оннук сололоох киһи; 2. ыраахтааҕылаах Россия байыаннай-морской флотугар алын офицерской чыын).

м. 1. чыын, соло; иметь высокий чин үрдүк чыыннаах буол; офицерский чин офицер солото; 2. уст. (работник какого-л. ведомства) чыыннаах; чины дипломатического корпуса дипломатическай корпус чыыннаахтара; # без чинов разг. туох да эгэлгэтэ суох, судургутук; чин чином разг. чыыны-хааны тутуһан, буолуохтааҕын барытын оҥорон.

м. уст. поручик (ыраахтааҕы армиятыгар старшай офицер иккис чыына).

м. уст. прапорщик (урут Россияҕа офицер сасмай алын чыына).

с. үрдүк сололоох (сорох үрдүкү чыыннарга туһайан этэр тыл) .

м. 1. (корона) хоруона (үрдүк чыын эбэтэр аат иҥэрии бэлиэтигэр төбөҕө кэтэрдиллэр күндү киэргэл); 2. церк. мэнньиэс (таҥара дьиэтигэр бэргэһэлэнээччилэр төбөлө-рүгэр ууруллар хоруона); 3. перен. (верх чего--либо) чыпчаал, тиһэх кэрдиис; 4. (ореол) дьиэ, кылдьыы (ыйы, күнү тула кустук түһүүтэ); 5. (в срубе) түһэрии, эргиир (мас тутуу эр-кинигэр биир түһэрии); # идти под венец уст. кэргэн таҕыс, кэргэннэ ыл.

м. фельдмаршал (былыргы нуучча уонна сорох ому к армияларыгар генерал үрдүкү чыына).

м. 1. ист. торуоска (ааты, чыыны бэлиэтиир киэргэллээх торуоска); фельдмаршальский жезл фельдмаршал торуоската; 2. (палка) жезл, мас (транспорт сырыытын салайааччы ыйар мапа); 3. ж.-д. жезл (поезтар сырыыларын салайар автоматической прибор чаапа); 4. геод. жезл (сир ньуурун кээмэйдиир прибор).

1. низ, основание, нижняя часть чего-л. || нижний; бүтэй анна нижняя жердь изгороди; орон анна место под лавкой, кроватью; сир анна подземелье) харах анна подглазье; эркин алын маһа нижний венец в срубе; алын өттө нижняя сторона, низ чего-л.; алын мутук нижний сук; 2. в роли служебного имени: анныгар под; у; паарта анныгар а) под партой; б) под парту; трибуна анныгар у самой трибуны; уу анныгар под водой (находиться); куттал анныгар под страхом; анныттан а) из-под; снизу; бугул анныттан из-под копны; суорҕан анныттан из-под одеяла; сыыр анныттан из-под обрыва; атах анныттан из-под ног; илиитин анныттан из-под его рук (т. е. власти); б) из-под себя; аннынан под; түннүк аннынан а) под окном; б) мимо окна; саннын аннынан ниже его плеч; уу аннынан под водой (двигаться); сүүһүн аннынан исподлобья; бу кыыһы аннынан уол мальчик младше (букв. ниже) этой девочки; 3. низший, младший; алын чыын низший чин; алын үлэҕэ түһэр = понизить в должности, перевести на низшую должность # алын сүһүөх первичный (напр. о комсомольской организации); анныгар баттаа = а) победить, подмять под себя; б) успеть убить врага; сир аннынан тайком, секретно; үүт анна обрат; хоннох анна подмышка.