и. д. от суүр = бег; түргэн сүүрүү быстрый бег; сүүрүүнэн кэллибит мы прибыли бегом; сүүс метргэ сүүрүү бег на сто метров; сүүрүүгэ күрэхтэһии соревнования в беге.

1) возвр. от ыыт = опускаться, спускаться; ыытынан кэбис = спуститься, опуститься (напр. с горы на лыжах); 2) разг. нестись, пускаться бегом.

I ж. (бег лошади) сиэлии.

марафонский; марафонскай сүурүү марафонский бег.

прил. эстафетнай, эстафета; эстафетный бег эстафета сүүрүүтэ.

1) упираться ногами; сиртэн тэбин= упереться ногами в землю; ат түөрт атаҕын баҕаналыы тэбиннэ лошадь упёрлась всеми четырьмя ногами; тыылыы тэбин= напряжённо вытянуть ноги; күнү быһа тэбинэн туран үлэлээтим перен. разг. я работал весь день очень напряжённо; 2) отталкиваться от чего-л.; тэбинэн кэбис = оттолкнуться; кытыыттан тэбин= оттолкнуться от берега; 3) перен. разг. бегом бежать, мчаться; тэбинэн тиий = добежать; сүүрэн тэбин= бегом бежать; тэбинэн ис = бежать; 4) перен. разг. чувствовать поддержку (кого-л. более сильного или высокопоставленного).

дистанция; уһун дистанцияҕа сүүрүү бег на длинную дистанцию.

несов., пробежать сов. 1. что и без доп. (проследовать бегом) ааһа сүүр, сүүрэн аас; 2. ыл, аас (туох эмэ буолан); дрожь пробежала по телу этим дьар гынан ылла; 3. (о времени) элэс гынан аас, аас; 4. что, перен. разг. (бегло прочитать) барыгылдьыт, элэҥнэтэн көр; пробежать глазами две страницы икки страницаны элэҥнэтэн көрен аас.

сов. 1. (бегом спуститься) сүүрэн түс; 2. (стечь) сүүрэн түс; слеза сбежала по щеке хараҕын уута иэдэһинэн сүүрэн түстэ; 3. (убежать) куотан хаал; 4. (слинять) сууйулун; краска сбежала с сукна сукуна кырааската сууйуллан хаалбыт; 5. (исчезнуть) мэлис гын, суох буол; улыбка сбежала с его лица мичээрдээбитэ сирэйиттэн мэлис гынна; 6. разг. (при кипении) куот, таһынан бар.

и. д. от тэбин=; суүрэн тэбинии разг. быстрый бег.