нареч. разг. тохтоло суох, наһаа элбэхтик; пить запоем тохтоло суох ис, итириктээ; читать запоем тохтоло суох аах; курить запоем тохтоло суох табаҕы тарт.

II сов. что (запеть) ыллаан бар, ыллаан сыый.

побуд. от көөҕүнээ =; ыллаан көөҕүнэт = запеть хриплым басом.

побуд. от лоҥкунаа =; ыллаан лоҥкунат = запеть сильным низким голосом.

нареч. звонко, тонко (кричать,, пищать, звучать); тыҥкыначчы ыллаа= запеть звонко (тоненьким голоском).

приставка, суолтатынан: 1. туохтууру үөскэтэр уонна көрдөрөр: 1) хайааһыны саҕалааһыны, хол. запеть ыллаан бар; 2) хайааһын түмүгүн ситиитин, хол. закрепить туттаран кэбис, иҥиннэрэн кэбис; затвердеть кытаатан хаал; 3) хайааһын наһаа барыытын, наһаалааһыны, хол. захвалить наһаа хайҕаа; засидеться наһаа олорон хаал; 4) тугу эмэ ааһа барыыны, нөҥүө түһүүнү, хол. завернуть за угол муннугу эргийэ бар, муннугу нөҥүө түс; 2. туох эмэ уҥуор эбэтэр тас өттүгэр баары бэлиэтиир аат тылы уонна даҕааһыны үөскэтэр, хол. заречье өрүс уҥуоргута, өрүс уҥуоргу өттө; загородный куорат таһынааҕы.

жаворонок; күөрэгэй ырыата пение жаворонка; күммүт тахсыа , күөрэгэйбит ыллыа погов. солнце наше взойдёт, жаворонок наш запоёт (соотв. и на нашей улице будет праздник).

алас (круглое поле или круглый луг в лесу); поляна; күөллээх алаас алас с озером; кураанах алаас сухой, безводный алас; алаас сыһыы широкий, ровный алас; биһиги да алааспытыгар өтөн үөтүө , кэҕэ этиэ , күөрэгэй ыллыа погов. и на нашем аласе заворкует голубь, закукует кукушка, запоёт жаворонок (соотв. и на нашей улице будет праздник).

побуд. от таҕыс = 1) вытаскивать, извлекать, вынимать; суумкатыттан кинигэни таһаарда он вытащил книгу из сумки; ууттан таһаар = вытащить из воды кого-что-л.; чаанньыгы уоттан таһаар = снять чайник с огня; кыыныттан быһаҕын таһаарда он вытащил нож из ножен; он обнажил нож; таһаҕаһы трюмтан таһаар = поднять груз из трюма; 2) выносить; вывозить; дьиэттэн таһаар = вынести из дому кого-что-л.; куораттан табаары таһаар = привезти (букв. вывезти) товары из города; 3) выводить; выпускать; ынахтары мэччирэҥҥэ таһаар = выпустить коров на пастбище; тыыннаахтыы сии-сии тыыннаахтыы таһаарар баар үһү загадка есть такое: живьём съедает—живьём выпускает (туу верша); 4) выгонять, выпроваживать; изгонять; дьиэттэн (үүрэн ) таһаар = выгнать кого-л. йз дому; 5) выставлять, высовывать; тылгын таһаар = высунуть язык; 6) вывихнуть; илиитин таһаар = вывихнуть руку; 7) поднимать вверх, наверх; уолаттар моҕотойу тииккэ таһаарбыттар ребята посадили бурундука на дерево; 8) перен. выпускать, издавать; опубликовывать; хаһыаты таһаар = выпустить газету; хаһыакка таһаар = опубликовать что-л. в газете; харчыны таһаар = выпустить деньги; 9) перен. выпускать, производить, вырабатывать; саҥа боруоданы таһаар- вывести новую породу (скота); үүннэрэн таһаар = вырастить что-л.; оҥорон таһаар = производить что-л.; 10) перен. выводить, исключать; правление састаабыттан таһаарбыттар его вывели из состава правления; скобкаттан таһаар = мат. выносить за скобки; 11) перен. выносить, издавать; уурааҕы таһаар = вынести решение; 12) перен. делать, превращать; эйигиттэн үчүгэй булчуту таһаарыам я сделаю из тебя хорошего охотника; 13) перен. решать (напр. задачу); выводить (формулу); 14) в сочет. с сущ. выражает действие, связанное со знач. имени: ырыаны таһаар = выводить песню; запеть; толкуйдаан таһаар = выдумать, придумать что-л.; кырдьыккын таһаар = доказать свою правоту; ороскуоту (или хоромньуну ) таһаар = допускать убытки; делать (большие) расходы; саҥа таһаар = а) подавать голос; б) издавать звук; сыл таһаар = продержать, прокормить всю зиму (обычно скот); уҥуор таһаар = переправить на ту сторону; үрүҥэр таһаар = переписать на беловик; суол таһаар = проложить дорогу; өйүттэн таһаар = перен. свести с ума; таһыгар таһаарбат он виду не подаёт; туһатыттан таһаар = привести в негодность (букв. вывести из годности) # ас таһаарар он пускает слюни (букв. пищу — говорят о младенце, когда он пускает слюни пузырьками; по старинной примете это предвещает сытую, зажиточную жизнь); ааҕан (или суоттаан ) таһаар = вычислить что-л.; дуоһунаска өрө таһаар = повышать в должности; саҥа таһааран ытаа = плакать навзрыд, рыдать.