сов. что 1. тимирдээ, тимиринэн бүрүй, тимиринэн куустар; оковать ящик железом дьааһыгы тимиринэн бүрүй; 2. перен. (подморозить) хам ыл.

сов., охватывать несов. 1. кого-что (обхватить) куус; охватить руками ствол дерева икки илиигинэн мас умнаһын куус; 2. что (опоясать, окружить) эргит, куустар, курдаа; охватить бочку обручами буочуканы уобуруччуларьшан куустар; 3. кого-что (объять — о пламени, тьме и т. п.) саба сүур; пламя охватило здание уот дьиэни саба сүүрдэ; 4. кого чем (о чувствах) хап, ыга ыл, өрө куус; всех охватила радость дьону барытын өрүү өрө кууспута; 5. кого-что (распростри- нитпься) хап; движение сторонников мира охватило все страны эйэ диэки буолааччылар хамсааһыннара бары дойдулары хапта; 6. кого-чтпо (распространить на кого-л.) хап; охватить всех работников социалистическим соревнованием үлэһиттэри барыларын социалистическай куоталаһыынан хап; 7. кого--что (обойти с фланга) эргийэн ыл, төгүрүй.

м. 1. мурун; 2. (клюв) тумус; 3. (судна) тумус; 4. см. носок I 2; # натянуть (или наставить) нос кому-л. разг. отуойкаҕа олорт, кураанаҕы куустар; повесить нос разг. санааҕа түс; совать нос разг. онно-манна ороос, булкус; не видеть дальше своего носа разг. муннуҥ анныттан ырааҕы көрүмэ; из-под (самого) носа разг. муннун анныттан, көр-дөрбүтүнэн туран; остаться с носом разг. албыннат, кураанаҕы куус.

с. кууһуу, куустуһуу, куустарыы; броситься в объятия куустара түс; схватить в объятия кууһан ыл; # принять с распростёртыми объятиями үөрүүнэн көрүс, илииҥ үрдүгэр түһэр.

киэптээн олордуу (кууһар уонна куустарар дэтэллэр арыта (зазор) суох ыга олордуллуулара. Маннык гүбэлтэҕэ хамсаабат холбоһук үөскүүр.)

эргиччи куустарыы (мета-лы баттааһын көмөтүнэн уһаныы, туора быһа охсуутун кыччатыы а. э. синньэтии улэтин көрүҥэ. Манна металга таһыттан дьайар куус радиус хайысхатынан баттыыр.)

ahaҕac систиэмэтигэр олордуу (кууһар кээмэй уларыйбат олордуута. Манных олордууга куустарар дэтээл кээмэйин уларыталлар. Бу ньыма киэнник туттуллар. Холобура, подшипник ис тиэрбэһин ис диаметрын уларытардааҕар баал тас диаметрын, ол аата куустарыллар кээмэйи уларытар быдан барыстаах уонна судургу.)

быыстаах олордуу (куустарар уонна кууһар дэтээллэр оннуларын булларыллалларыгар икки ардыларыгар төһө эрэ бэрт кыра арыт (зазор) баар буолуута. Хамсыыр дэтээллэр Б. о-лаах буолаллар.)

баал систиэмэтигэр олордуу (баал куустарар кээмэйэ уларыйбат, баалы кууһар кээмэй уларыйар олордуута. Холобура, электро-ыстаансыйа турбинатын баалын тас диаметрын уларытар табыллыбат, арай баал олорор тирэхтэрин баалы кууһар кээмэйдэрин уларытар табыгастаах уонна барыстаах.)

уларыйыылаах олордуу (кууһар кээмэй куустарар кээмэйтэн бэрт кыранан улахан дуу, кыра дуу эбэтэр тэн олордуута. Маннык олордуллу-бут дэтээл хамсаабат буоларын ситиһэр наадатыгар хараҕанан (штифт), буолтанан о. д. а. эбии бөҕөргө-төллөр. У. о. кэбэҕэстик олордорго, өһүлэргэ ордук табыгастаах.)