см. көҥү .

сов. что тосту баттаа, көҥү баттаа, көҥүрүт; проломить лёд мууһу көҥү баттаа.

сов., продавливать несов. что дьөлө баттаа, көҥү баттаа.

многокр. от көҥү ; көҥүтэ охсуталаа = разбить вдребезги (многое или во многих местах).

сов. 1. (продырявиться) көҥү бар, алдьан; 2. (от напора воды) тоҕо бар; 3. (лопнуть) тэһин, дэлби бар; нарыв прорвался искэн тэһиннэ; 4. (проложить себе путь) көҥү көт, тоҕо анньан таҕыс; прорваться из вражеского окружения өстөөх төгүрүктээһинин тоҕо анньан таҕыс.

I. (погл. прорвать 2) тоҕоанньыы, тоҕо көтүү, көҥү көтүү; прорыв фронта фрону көҥү көтүү; 2. (по гл. прорваться 2, 3,4) тоҕо барыы, тэстии; көҥү көтүү, тоҕо анньыы; 3. (место, где прорвано) дьөлөҕөс, хайаҕас; заделать прорыв в плотине быһыт дьөлөҕө-һүн бүөлээ; 4. перен. тохтуу; ликвидировать прорыв в работе үлэҕэ тохтууну суох оҥор.

сов. что 1. (продырявить) көҥү тарт, алдьат; прорвать носок наскыны алдьат; 2. (разрушить) тоҕо ас, тоҕо көт; прорвать плотину быһыты тоҕо көт; 3. (сломить сопротивление) кеҥү көт.

сов. 1. что (на части) быһа тарт, хайа тарт, хайыта тыыт; разорвать письмо суругу хайыта тыыт; 2. что, перен. быһа көт, көҥү көт; разорвать цепи рабства кулуттааһын сыабын көҥү көт; 3. что (порвать) хайыт, хайыта тарт; платье было разорвано былааччыйа хайдыбыт этэ; 4. кого-что (растерзать) хайыта тыыт, тырыта тыыт; 5. кого-что (взорвать) дэлби тэптэр; 6. что, перен. (прекратить действие чего-л.) быс, тохтот; разорвать дипломатические отношения дипломатическай сыһыаннаһыылары быс.

м. тараан (1. ист. кириэппэс эркиннэрин алдьатар былыргы орудие; 2. воен. өстөөх суднотын, самолётун эбэтэр танкатын бэйэ массыынатынан тоҕо астарыы; 3. воен. фрону көҥү көтөн, өстөөх ылан олорор сиригэр дириҥник ытаһалаан киирии).

1) воздух || воздушный; тымныы салгын холодный воздух; 2) ветерок; движение воздуха; биһигини ааспыт массыына салгына оҕуста нас обдало ветерком от проходившей машины; көй салгыҥҥа көҥү оҕустар фольк. дай освежить себя прохладному ветерку; 3) диал. общее название лёгких заболеваний, напр. насморка, гриппа и т. п.; куоракка салгын баар дииллэр говорят, в городе болеют (напр. лёгким гриппом) # салгын таарыйбыт разг. он разбит параличом; его разбил паралич; салгын шара воздушный шар.