прил. чуолкайдык иһиллэр (отчётливый); чуолкайдык өйдөнөр (вразумительный).

прил. 1. (выпуклый) рельефнэй, томтоҕор, бүлтэгэр; рельефная карта томтоҕор карта; 2. перен. (отчётливый) ырылхай, чуолкай; рельефное описание ырылхай ойуулааһын.

прил. 1. лоппоҕор; выпуклые стёкла лоппоҕор таастар; 2. (рельефный) бүлтэгэр, томтоҕор; выпуклые буквы томтоҕор буквалар; 3. перен. (отчётливый) арылхай, дьэҥкэ; выпуклое изображение арылхай ойуулаан көрдөрүү.

прил. 1. (предназначенный для чеканки) быһар, быһыы быһар, ойуу быһар; чеканный станок ойуу быһар станок; 2. (изготовленный чеканкой) быһыы, быһан оҥоһуллубут; быһыы ойуулаах; З. перен. (ясный, отчётливый) чочуллубут, лоп курдук, ырылхай; чеканный стиль ырылхай стиль.

прил. 1. (яркий, светлый) сырдык, аламай; ясное солнце аламай күн; 2. (безоблачный) ыраас, күннээх; ясная погода ыраас күн; 3. перен. (ничем не омрачённый, чистый) ыраас; ясная душа ыраас дууһа; 4. (отчётливый) ырылхай, дьэҥкэ, чуолкай; ясный почерк ырылхай буочар; 5. (логичный, убедительный) ырылхай, дьэҥкэ; ясный ответ дьэҥкэ эппиэт; 6. (очевидный) дьэҥкэ, чуолкай; ясное намерение чуолкай сананыы.

нареч. ырылхайдык, чуолкайдык; отчётливо произносить каждое слово хас тылы барытын чуолкайдык эт.

прил. 1. сырдык; күннээх; светлая комната сырдык хос; светлый день күннээх күн; светлая лунная ночь сырдык ыйдаҥа түүн; светлая лампочка сырдык лаампа; 2. (чистый, прозрачный) сырдык, дьэҥкир; светлое стекло сырдык өстүөкүлэ; 3. (о цвете) сырдык, сырдык өҥнөөх; светлый костюм сырдык көстүүм; 4. перен. (радостный, счастливый) сырдык, үтүө; светлое будущее сырдык кэскил; 5. перен. (отчётливый, ясный) сырдык, дьэҥкэ, ыраас; светлый ум сырдык ей; # светлая личность үтүө киһи.

прил. I. (опрятный) ыраас, сэбэр; чистая комната ыраас хос; 2. (без примесей) ыраас; чистое золото ыраас кыһыл көмүс; чистый спирт ыраас испиир; 3. (свежий) ыраас; на чистом воздухе ыраас салгыҥҥа; 4. (отчётливый) ыраас, дьэҥкэ; чистый голос ыраас куолас; чистое произношение ыраастык саҥарыы; 5. (аккуратный) ыраас; чистая работа ыраас үлэ; 6. перен. (честный, безупречный) ыраас, кирэ-хоҕо суох, үчүгэй; чистая совесть ыраас суобас; 7. разг. (совершенный, сущий, самый настоящий) ыраас, аҥардас, дьиҥнээх; чистая правда ыраас кырдьык; чистое совпадение аҥардас сөп түбэһии; 8. (о доходе и т. п.) ыраас; чистая прибыль ыраас барыс; чистый вес ырааһынан ыйааһына, иһитэ суох ыйааһына; # выйти чистым из чего-л. разг. ыраас таҕыс; от чистого сердца ыраас сүрэхтэн.

сов., проясняться несов. 1. (стать отчётливым) ырааһыр, көстөр буол; 2. сырдаа, дьэҥкэр; взор прояснился хараҕым сырдаата; голова прояснилась төбөм дьэҥкэрдэ; 3. (разъясниться) дьэҥкэр; положение прояснилось балаһыанньа дьэҥкэрдэ.

сов. 1. (растечься) халый, тарҕан; сууйулун, сууйуллан хаал; буквы расплылись буквалара сууйуллан хаалбыттар; 2. перен. (утратить отчётливые очертания) чуолкайа суох көһүн, туманыран хаал; 3. перен. разг. (стать тучным) халыйа уой; 4. перен. (о чертащ лица — при улыбке) мичий, күлэн мичий. -