имеющий парус, паруса; с... парусом, парусами; парусный, под парусом, под парусами; баарыстаах оҥочо парусная лодка.

I парус * парусный; баарыс туртайар белеет парус.
II сто одно *(карточная игра).

несов. 1. (плескаться в воде) сайҕан, ууга чалбааттан; 2. перен. (колебаться от ветра) тэлимнээ; парус полощется от ветра баарыс тыалга тэлимниир.

I 1) ставить парус, паруса; 2) мешать (о встречном ветре); тыал баарыстаан өрүһү нэһиилэ туораатыбыт из-за встречного ветра мы с трудом переплыли реку.
II карт. играть в сто одно.
III разг. волноваться, вздыматься (о водной стихии); байҕал уута баарыстаабыт фольк. море вздымалось.

несов. 1. чалымнаа, чаллырҕаа; волны плещут о берег долгун биэрэккэ ох- суллан чалымныыр; 2. (брызгать) ыһыахтаа; дети плескали друг на друга оҕолор бэйэ-бэйэлэрин уунан ыһыахтаспыттара; 3. что (проливать) тоҕо дьалкыт; плескать на пол сиргэ тоҕо дьалкыт; 4. перен. (реять) тэлибирээ; паруса плещут баарыстар тэлибириил-лэр.

несов. что 1. (укреплять, закреплять) туттар, кытаатыннар; крепить паруса мор. баарыстары кытаатыннар; 2. горн, бөҕөргөт; 3. перен. бөҕөргөт; крепить связь науки с производством наука производствоны кытта сибээһин бөҕөргөт; 4. мед. хатар, тахсыахтатыыны тохтот.

сов. 1. что (воздухом и т. п.) үр, үрэн тыҥат; надуть мяч мээчиги үр; ветер надул паруса тыал баарыһы үрэн тыҥатта; 2. что, чего, безл. тип; ветром надуло пыль тыал быылы типтэ; 3. безл. разг. (вызвать простуду) дэлби үр; надуло в ухо кулгаахпын дэлби үр-дэрдим; 4. кого, разг. (обмануть) албыннаа, отуойкаҕа олорт; # надуть губы кыыһыран толлой.

сов. 1. кого-что тарҕат (отпустить); ыс, ыһан кэбис (расформировать); распустить комиссию комиссия ны ыс; 2. что (развязать, расправить) ыыт, ыытан биэр, өһүл; сүөр; распустить волосы баттаххын өһүл; распустить пояс кургун ыытан биэр; распустить паруса баарыстары тарт; 3. что (вязание) өһүл; распустить чулок чулку ну өһүл; 4. кого, разг. (ослабить дисциплину) көҥүл ыыт; 5. что, разг. (рассказать многим) ыыт, тарҕат; распустить слух сурахта ыыт.

сов. 1. кого-что (с земли и т. п.) ыл, өрө тарт; поднять кошелёк с полу сиртэн саппыйаны ыл; 2. кого-что (удержать на весу) көтөх; поднять чемодан чымадааны кетех; 3. кого-что (наверх) таһаар; поднять вещи на третий этаж маллары үһүс мэндиэ-мэҥҥэ таһаар; 4. что (придать более высокое положение) өрө көтөх, өрө тут; поднять голову 1) тебеҕүн өрө көтөх; 2) перен. төбөҕүн өндөт, эрдий; 5. кого-что (заставить встать) туруор; поднять лошадь аты туруор; поднять с постели туруор; 6. что (повысить) үрдэт; поднять уровень воды уу таһымын үрдэт; 7. что (увеличить) үрдэт, өрө көтөх; поднять производительность труда үлэ оҥорумтуотун ерө көтөх; 8. что, перен. (улучшить) өрө кетех, тупсар; поднять дисциплину дьиссипилиинэни ере кетех; поднять настроение санаатын ере кетех; 9. кого-что, перен. (побудить к действию) ере туруор, туруор; поднять массы на борьбу за независимость маассаны тутулуга суох буолар иһин охсуһууга туруор; 10. что (начать) оҥор, тарт; поднять восстание бастаанньата оҥор; П. что (возбудить) кетех, тэрий; поднять вопрос о чём-л. туох эмэ туһунан боппуруоста кетех; 12. что (вспахать) тиэр, хоруй; поднять целину кырыс сири тиэр; # поднять глаза ере кер; поднять голос тылла кетех; поднять оружие сэриилэһэн бар; поднять паруса барарга оҥоһун; поднять на смех күлүү-элэк оҥоһун, күлүү гын.