частица
түбэлтэтигэр. Как раз пришел вожатый - түбэлтэтигэр баһаатай кэллэ

нареч.
сөрү-сөп

I нареч.
биирдэ
II мест.
биир (наардаан, бэрээдэктээн ааҕыыга, хамаандаҕа туттуллар: раз, два, три, четыре... раз-два, раз-два-три)
III союз.
быһыытынан, иһин. Раз опоздал, жди! Раз виноват, молчи!

нареч.
(однажды) биирдэ

I м. 1. төгүл, сырыы; один раз биир төгүл; много раз элбэх төгүл; в первый раз маҥнайгы сырыыга, аан бастаан; 2. (при счёте) биир; раз, два, три биир, икки, үс; # раз (и) навсегда букатыннаахтык; в самый раз разг. 1) (вовремя) саамай кэмигэр; 2) (впору) сөрү-сөп; раз за разом разг. бииртэн биир; не раз я говорил мин биирдэ эрэ эппэтэҕим.

II нареч. (однажды) биирдэ; раз поздно вечером биирдэ ыкса киэһэ.

III союз разг. (если) буол да, буоллаҕына, өскөтүн; раз он не пойдёт, я тоже останусь кини барбат буолла да, мин эмиэ хаалабын.

(разо-, разъ=, рас=) приставка, суолтатынан: 1. туохтуурдары үөскэтэр уонна көрдөрөр: 1) бытарытыыны, кыралааһыны, хол. разбить үлтүрүт; разломать тоһуталаа; 2) араартааһыны, түҥэтиини, хол. развести араар, аҥы-аҥы ыыт; разложить тарҕата уурталаа; разбросать тарҕата быраҕыталаа, ыһаттаа; 3) аҥы-аҥы барыыны, хол. разбежаться үрүө-тараа сырые; 4) хайааһын предмеккэ бүтүннүүтүгэр тарҕанарын, хол. разрисовать уруһуйунан сап, саба уруһуйдаа; 5) хайааһын түмүгэр ситиһиини, хол. разбогатеть дэлби бай; 6) уруккуга утары хайааһыны, хол. разлюбить таптаабат буолан хаал; 7) хайааһын наһаатыйыытын, хол. разыграться наһаа оонньоон бар; 2. даҕааһын ааты уонна аат тылы үөскэтиигэ туттуллар, туох эмэ хаачыстыба көстүүтүн бэлиэтиир, хол. развесёлый наһаа көрдөөх, наһаа көрүдьүөс.