ж. сылбах, сылбах мас.

м. собир. сыҥ, сылбах.

сущ
(мн. ч. нет)
сылбах, сытынньаҥ мас

II сов. разг. (устать) дэлби сылай, сылбаҕын быс.

күрүө, бүтэй, хааччах (сүөһү киирбэт-тахсыбат тутуута. К. арааһа элбэх: тутуллубут уратыларьшан-боотулу (тоһоҕолоро хатыйа анньыллар), үүт эбэтэр банана (үүттээх баҕаналардаах), сигэ эбэтэр тоһоҕо (кэккэлэһиннэри анньыллыбыт икки тоһоҕото икки эбэтэр үс сиринэн сигэнэн баайыылах, онно сиэрдийэтэ ууруллар), сылбах (мастары суксуруһуннары охторооһун) уо. д. а; аналларынан — от күрүөтэ, бурдук күрүөтэ, сайылык күрүөтэ уо. д. а. Атын сирдэргэ таас, кирпииччэ эгин бутэйдэри эмиэ туталлар.)

ж. далаһа, тэлгэтии м у оста (бадараан сири туораары бэрэбинэни эбэтэр маһы, сылбаҕы тэлгэтии).

1. 1) сплошной, цельный; бүтэй көмүстээх сплошь покрытый серебром; бүтэй маҥан сплошь белый (о масти животного); бүөрэ бүтэй все почки заплыли жиром, очень жирный (о забитой скотине, зайце); 2) замкнутый, не имеющий выхода; бүтэй уулусса тупик; бүтэй сир перен. глухое место, глушь; балыктааҕар кэлэҕэй , сымыыттааҕар бүтэй погов. бессловеснее рыбы, замкнутей яйца (о безобидном и очень тихом человеке); бүтэй да, аһаҕас да баар үһү загадка есть такое, что сразу и закрыто и открыто (туу верша); 2. изгородь, ограда; хатыйыы бүтэй изгородь на крестообразно вбитых кольях; сылбах бүтэй изгородь-осек; быһыт бүтэй изгородь для отгораживания покосного луга от пастбища; 3. в роли послелога упр. осн. п. сквозь, через; уҥуох бүтэй силиитэ көстөр фольк. сквозь кости виден её костный мозг (о красавице олонхо) 4. бүтэй киһи а) неразвитый человек; б) замкнутый человек; бүтэй куйаас духота, зной.