нареч. разг. киэһэлик; я зайду к вам вечерком мин эһиэхэ киэһэлик киирэ сылдьыам.

дат. п. от вы эһиэхэ; эйиэхэ; это поможет вам в работе ити эһиэхэ үлэҕитигэр көмөлөһүөҕэ; друзья, вам надо торопиться доҕоттоор, эһиги тиэтэйэргит наада; я вам, товарищ, благодарен табаарыс, мин эйиэхэ махтанабын.

нареч. үөрүүнү кытта, үөрүүнэн, хамаҕатык; охотно согласиться үөрүүнэн сөбүлэс; я охотно приду к вам мин эһиэхэ үөрүүнү кытта кэлиэм.

мест. личн. вы; эһиги бараҕыт , биһиги хаалабыт вы уезжаете, мы остаёмся; эһигини вас; эһиэхэ вам; эһигиттэн от вас; эһигинэн вами.

сов. 1. (взглянуть) көрөн аһар, өҥөйөн көр; заглянуть в окно түннүгүнэн өҥөйөн көр; 2. разг. (зайти) таарый, киирэн таҕыс; я к вам загляну на днях мин эһиэхэ бу күннэргэ киирэн тахсыам.

1. род., вин. п. от вы эһигини; эйигин; вас обоих в список не включили эһигини ик-киэҥҥитин испииһэккэ киллэрбэтэхтэр; он видел вас? кини эһигини көрбүтэ дуо?; благодарим вас^йиэхэ махтанабыт; 2. предл. п. от вы (после предлогов); о вас эһиги тускутунан; эн тускунан; мы помним о вас биһиги эһиги тускутунан өйдүү сылдьабыт; на вас эһиэхэ; эйиэхэ.

1. союз отриц.-противоп. не..., но...; не..., а...; не только, но и...; эһиэхэ буолбакка , биһиэхэ баар не у вас, а у нас есть; Саха сиригэр эрэ буолбакка , дойдуҕа бүтүннүүтүгэр биллэр он известен не только Якутии, но и всей стране; 2. частица утв. употр. в диалогической речи конечно, разумеется; мин буолбакка ким буолуой ? разумеется, я, а кто же ещё?; сэрэнэн буолбакка конечно, буду осторожен.

предлог с род. п. 1. (при указании расстояния, промежутка времени) диэри; до отхода поезда осталось полчаса поезд барыар диэри чаас аҥара хаалла; ждать до вечера киэһээҥҥэ диэри көһүт; 2. (при указании предела, степени) диэри, тиийэ (сороҕор туспа тылбаастаммат); впредь до особого распоряжения туспа дьаһал кэлиэр диэри; я до крайности удивлён мин олус сөхтүм; 3. (прежде, раньше) иннинэ, илигинэ; до революции революция иннинэ; до наступления холодов тымныы түһэ илигинэ; 4. (приблизительно, около) тиийэ, кэриҥэ; зал вмещает до тысячи человек саала тыһыынчаҕа тиийэ киһини батарар; 5. (меньше, не больше) диэри; дети до десяти лет уоннарыгар диэри саастаах оҕолор; # ему не до вас кини эһиэхэ кыһаллыах буолбатах; мне нет дела до этого мин итиниэхэ дьыалам суох; мне не до шуток мин күлүөх-оонньуох буолбатах-пын, миэхэ күлэр-оонньуур киэҥ суох; до свидания көрсүөххэ диэри; до чего жаль киһи олус аһыныах; до чего интересная книга хайдахтаах интэриэһинэй кинигэний; он до того слаб, что не может двигаться кини кыайан хамсаабат курдук мөлтөх туруктаах.

I союз оттон, ол гынан баран, да (сороҕор тпуспа тылбаастаммат); я пришёл, а он остался дома мин кэллим, оттон кини дьиэтигэр хаалла; на горе дом, а под горой ручей хайа үрдүгэр дьиэ, оттон анныгар үрүйэ; хотя была уже ночь, а никто из нас не спал хайыы-үйэ түүн этэ да, биһигиттэн ким да утуйа илигэ;¹ я зайду к вам послезавтра, а не завтра мин эһиэхэ өйүүн сылдьыаҕым, сарсын буолбатах; поезд уходит через час, а ты ещё не готов к отъезду поезд биир чааһынан барар, оттон эн буоллаҕына барарга өссө да бэлэмэ суоххун; он спрашивал, а сам не слушал кини ыйыталаһара, ол гынан баран бэйэтэ истибэт этэ; что ты делаешь? — А я читаю эн тугу гынаҕын? — Оттон мин ааҕабын; # а именно чопчу эттэххэ; а (не) то (в противном случае) инньэ гымматаххына, ол буолбатаҕына; спеши, а то опоздаешь тиэтэй, (инньэ гымматаххына) хойутуоҕуҥ.
II частица ээ; что ты сказал? а? туох диэтиҥ? ээ?; сынок, а сынок, иди сюда! уолум, ээ, уолум, кэл манна!
III межд. ээ, ньии; а, вот оно что! ээ, бу курдук эбит дии!; а, попался! түбэстиҥ ээ!