сущ.
санаа күүһэ, дьулуур; көҥүл

с. хорсун дьулуур, чобуо санаа.

м. 1. балаһа, күрүс; сиккиэр; порывом ветра сорвало шляпу тыал балаһата сэлээппэбин туура оҕуста; 2. (о чувствах) дьулуур, уох; благие порывы үтүө дьулуур; в порыве радости үөрүүтүн уоҕар.

прил. бараммат, уостубат, ахсаабат; неиссякаемые запасы бараммат саппаастар; неиссякаемая воля к победе кыайыыга ахсаабат дьулуур.

и. д. от дьулус = стремление, сильное желание; саҥа олоххо дьулуһуу стремление к новой жизни; аакка-суолга дьулуһуу стремление к славе; ср. дьулуур .

ж. 1. воля, санаа күүһэ; сила воли санаа күүһэ; преодолеть что-л. усилием воли тугу эмэ воляҕынан кыай; 2. (стремление) дьулуур; воля к победе кыайарга дьулуур; 3. (желание, требование) баҕарыы, көрдөбүл; воля избирателей быыбардааччылар баҕарыы-лара; воля народа— закон норуот көрдөбүлэ — сокуон; 4. (власть, право) көҥүл, баһылааһын; если б ей дать волю кини көҥүлүгэр биэрэр буоллар; 5. (свобода) көҥүл; выпустить птицу на волю көтөрү көҥүлгэ ыыт; # дать волю своим чувствам чувство-ҕын көҥүл ыыт; на воле көҥүл сылдьан, мэнээк сылдьан; воля ваша бэйэҥ көҥүлүҥ, хайдах баҕараргынан.

прил. 1. үрдүк; высокая гора үрдүк хайа; 2. (большой по количеству, по силе) үрдүк, улахан; высокое давление үрдүк баттааһын; высокие цены үрдүк сыана; 3. (отличный по качеству) үрдүк, бастьиг; 4. (почётный) үрдүк, улахан; высокое звание үрдүк соло, үрдүк аат; высокая честь үрдүк чиэс; высокий гость үрдүк ыалдьыт; 5. (возвышенный) үрдүк, үтүө; высокий порыв үтүө дьулуур; 6. (о звуках, голосе) үрдүк, нарын; высокий тенор үрдүк тенор; 7. (изысканный, торжественный) үрдүк, өрө көтө-ҕүллүүлэх; высокий стиль үрдүк стиль; # высокий лоб үрдүк сүүс; быть высокого мнения о ком-чём-л. үрдүктүк сыаналаа.

сов. и несов. 1. (участвовать в демонстрации) демонстрациялаа; 2. кого-что (показывать) көрдөр, көрдөртеө; де- монстрировать волю к борьбе охсуһууга дьулууру көрдөр.

несов. что 1. (тушить) умуруор; гасить свет уоту умуруор; 2. перен. (подавлять, заглушать) тууй, хааччахтаа; гасить творческие порывы айар дьулууру тууй; 3. (погашать) сап, төлөө, дьиҥэ суох оҥор; гасить долги иэскин сап, иэскин төлөөн бүтэр; гасить почтовую марку почта маарка-тын дьиҥэ суох оҥор; # гасить известь ис-пиэскэни (ууга) суурай.