хаадьас гын = а) момент.-однокр. от хаадьай = вдруг, неожиданно перекоситься; б) подать корпус в сторону, отклониться, пропуская кого-что-л. или уклоняясь от чего-л.; вильнуть.

сов. 1. (отклониться) аһаран биэр, халбарыйан биэр, куот; увернуться от удара охсууну аһаран биэр, охсууттан куот; 2. перен. разг. (избегнуть) куотун, аһарын, халбарытын; увернуться от прямого ответа быһаччы эппиэти биэрэртэн куотун.

с. 1. (по гл. отклонить) хадьа-тыы; аккаастааһын, ылыммакка хаалларыы; отклонение предложения этиини ылыммакка хаалларыы; 2. (по гл. отклониться) хадьайыы; отклонение стрелки компаса компас стрелкатын хадьайыыта; 3. (несовпадение, нарушение) туорааһын; отклонение от нормы нуорматтан туорааһын.

сов. 1. бар, тэй, тэйэ түс; отойти от двери в сторону аантан туора тэй; поезд ото- шёл в час дня поезд күнүс биир чааска барда; 2. от кого-чего, перен. (отклониться) туораа, тэй, араҕыс; отойти от прежних взглядов урукку көрүүлэргиттэн туораа; 3. от чего (отстать) арах, хоҥун; обои отошли от штукатурки обуой штукатуркаттан хоҥнубут; 4. (исчезнуть) сүт; пятно отошло бээтинэтэ сүппүт; 5. (прийти в себя) уоскуй; 6. (о замёрзших частях тела) ир, көн, үчүгэй буол (хол. тоьгон, үлүйэн баран); ноги отошли атахтарым ирдилэр.

сов. 1. түс; сойти с лестницы кирилиэстэн түс; сойти с лошади аттан түс; 2. перен. (наступить) түс, сабардаа, буол; ночь сошла на землю сиргэ түүн түстэ, хараҥа түстэ; 3. (о пассажире) түс; 4. (отклониться от принятого направления) таҕыс, туораа, халбарый; сойти с тротуара на мостовую тротуартан мостовойга туораа; поезд сошёл с рельсов поезд рельсэттэн таҕыста; 5. (исчезнуть с поверхности, пропасть) сүт, суох буол; снег сошёл с полей хонууга хаар суох буолла; краска сошла кырааската сүттэ; улыбка сошла с его лица сирэйигэр мичээрдээбитэ суох буолла; 6. за кого-что сөп буол; он сойдёт за старика кини оҕонньорго сөп буолуо (оҕонньор оруолин толорорго); # сойдёт и так маннык да сөп буолуо; всё сошло хорошо барыта үчүгэйинэн бүттэ; сойти в могилу иингҥэ киир, өл; сойти на нет суох буол; сойти со сцены үлэттэн-хамнастан туораа.

сов. 1. что (сшибить) туура оҕус, төлө оҕус, тэбээн түһэр; сбить замок с двери аан күлүүһүн туура оҕус; сбить яблоко с дерева мастан яблоконы туура охсон түһэр; 2. кого-что (повалить) түҥнэр, түҥнэри оҕус; сбить человека с ног киһини түҥнэри оҕус; 3. кого-что (птицу, самолёт) ытан түһэр; 4. кого-что, воен. (оттеснить) киэр оҕус, киэр үүр, ыган таһаар; сбить противника с позиции естөөҕү позициятыттан ыган таһаар; 5. что (стоптать) ньылчырыт, элэт; сбить подковы боккуобу ньылчырыт; сбить каблуки хобулуктаргын элэт; 6. что (сдвинуть) төлө оҕус, хамсат, ас; сбить перевязку бэрэбээскэҕин хамсат; сбить шапку на затылок бэргэһэҕин кэтэххэр ас; 7. что, перен. (нарушить) алдьат, ыс; сбить планы былааны алдьат; 8. кого (заставить отклониться в сторону) булкуй, бутуй, муннар; сбить с пути суолтан муннар; 9. кого (привести в растерянность) бутуй, муннар; сбить отвечающего эппиэттээч-чини бутуй; 10. что (уменьшить, снизить) намтат, түһэр, уҕарыт; сбить температуру температураны түһэр; сбить цену сыананы түһэр; 11. что (сколотить) ыпсар, холбоо; сбить доску хаптаһыны ыпсар; 12. что (взбить, вспенить) ытый, күөрчэхтээ, арыылаа; сбить масло арыылаа; сбить сливки күөрчэхтээ; # сбить с толку булкуй, бутуй; сбить спесь бардамын уҕарыт.