плен; билиэнтэн күрээһин побег из плена.

ж. (рабство, плен) көҥүлтэн быстыы, хаайыы, тутуур.

1) повиноваться, подчиняться; покоряться; биһиэхэ бас бэрин повинуйся нам; бас бэринэр орган подчинённый орган; 2) сдаваться в плен; билиэнпнгэ бэрин = сдаться в плен.

сов. 1. (оказаться) түбэс; попасться в плен билиэҥҥэ түбэс; 2. разг. (повстречаться, подвернуться) түбэс, дэҥҥэ көһүн.

сов. 1. кого уст. (взять в плен) билиэн ыл; 2. кого-что, перен. (очаровать) умсугут; пленить своим красноречием тылыҥ ууһунан умсугут.

сов. 1. бэрин; крепость сдалась кириэппэс бэриннэ; сдаться в плен билиэн бэрин; 2. (уступить в чём-л.) сөбүлэн; сдаться на просьбы көрдөһүүгэ сөбүлэн; 3. (в игре) бэрин; сдаться на 25 ходу 25-с хаамыыга бэрин.

сов. кого-что толуй, толуйан ыл, атыылаһан ыл; выкупить из плена билиэнтэн толуйан ыл.

сов. 1. кого-что (взять) ыл; илдьэ бар; 2. кого-что, разг. (захватить) ыл, былдьаан ыл; тутан ыл, хаай (арестовать); забрать в плен билиэн ыл; 3. что (сузить, ушить) ылан биэр, кыарат; забрать шов сиигин ылан биэр; 4. что (заправить) иһигэр ук, иһинэн түһэр; забрать рубашку в брюки ырбаахыгын ыстааныҥ иһинэн түһэр; # его забрало за живое таарыйтарда, орулҕата хамсаата; забрать себе в голову что-л. мэлдьи өйдүү сырыт (ылыммыт санааҕын өһөстүк тутус); забрать в руки кого-л. илиигэр ыл, баһылаа, бас бэриннэр.

несов. кого-что, в разн. знач. ыл; брать руками илиигинэн ыл; брать с собой на охоту бэйэҕин кытта булка ыл; брать на работу үлэҕэ ыл; брать билеты в театр театрга билиэттэ ыл; брать хлеб в булочной ма- ҕаһыынтан килиэптэ ыл; брать налоги на-луокта ыл; дорого (дёшево) брать ыараханнык (чэпчэкитик) ыл; брать цитаты откуда-л. хантан эмэ цитатата ыл; откуда вы это берёте? эн итини хантан ылаҕын?; брать в плен билиэн ыл; работа берёт много времени үлэ элбэх бириэмэни ылар; брать уроки уруокта ыл, үөрэн; # брать начало саҕалан; брать пример холобурда ыл, үтүгүн; в рот не брать айаххар угума; его и страх не берёт кини этин да тартарбат; меня берёт сомнение мин саарбаҕалыыбын, мин саарыыбын; брать чью-л. сторону ким эмэ диэки буол; он берёт хитростью кини өйүнэн сүүйэр; берй вправо уҥа диэки бар.

несов. 1. сүүр; бежать со всех ног буутуҥ быстарынан сүүр; бежать рысью сиэл; 2. и сов. (спастись бегством) күрээ, куот; бежать из плена билиэнтэн күрээ; 3. (о времени) аас; дни бегут күннэр ааһаллар; 4. (течь) сүүр, тоҕун, тэһин; кровь бежит из раны бааһыттан хаан сүүрэр; 5. разг. (при кипячении) куот, үлүн; молоко бежит үүт куотта.