м. I. (предок) аҕа ууһун төрдө, төрүт, өбүгэ; 2. перен. (основоположник) төрүттээччи, саҕалааччы.

родоначальник, предок; өбүгэ үгэһэ обычай предков; кинилэр өбүгэлэрэ биир у них общий родоначальник; ср. төрүт I 1, удьуор # өбүгэ саҕаттан с незапамятных времён.

1) ворковать (о диких голубях); 2) уст. заклинать именем предков; взывать к предкам.

имеющий предка, родоначальника; кини уус өбүгэлээх его предком был кузнец.

1. 1) предок; биһиги удьуорбут тимир ууһа үһү говорят, что наш предок был кузнецом; ср. өбүгэ , төрүт I 1; 2) потомок; потомство || потомственный; булчуттар удьуордара потомки охотников; удьуор сылгыһыттар потомственные коневоды; удьуор баайдар наследственные богачи; 2. в знач. нареч. совсем; отроду; удьуор суох совсем нет; удьуор соҕотох он отроду один.

ль 1. хос эһэ; 2. прадеды мн. (предки) өбүгэлэр.

.и. 1. эһэ; 2. деды мн. (предки) өбүгэлэр; # дед-мороз тымныы оҕонньор.

прил. 1. хайа хаспаҕын, көҥүс; пещерное озеро хайа хаспаҕын күөлэ; 2. (доисторический) хаспахха дьиэлэнии кэминээҕи; пещерные предки хаспахха дьиэлэнии кэминээҕи өбүгэлэр.

послелог, упр. осн. п. со времён, с; өбүгэлэрбит саҕаттан со времён наших предков; ол саҕаттан с того времени; тоҕус үйэ саҕаттан испокон веков.

1) солидный; нүһэр көрүҥ солидная фигура; нүһэр киһи солидный человек; нүһэр өбүгэлэрим мой почтённые предки; 2) перен. разг. веский, убедительный; нүһэр тыл веское слово.