с. 1. (по гл. облегчить) чэпчэтии; облегчение труда үлэни чэпчэтии; 2. (по гл. облегчиться) чэпчээһин; 3. (чувство успокоения) сэргэхсийии, кэҥээһин; почувствовать облегчение сэргэхсий.

ж. чэгиэн быһыы, чэбдик турук, сэргэхсийии; удача придала нам бодрости табыллыы биһигини сэргэхсиппитэ.

с. 1. (по гл. оживить) тилиннэрии, тыын киллэрии; опыты по оживлению организмов организмнары тилиннэрэр опыт-тар; 2. (по гл. оживиться) сэргэхсийии, сер-гүйүү, күүһүрүү; внести оживление в игры детей оҕолор оонньууларыгар сэргэхсийиитэ киллэр, сэргэхсит.

сов. көнньүөр, сэргэхсий.

ж. 1. олох, тыын, тыыннаах буолуу; жизнь человека киһи олоҕо; борьба за жизнь тыыннаах буолар иһин охсуһуу; отдать жизнь за родину төрөөбүт дойдуҥ иһин тыыҥҥын биэр; лишить себя жизни тыыҥҥар тиин; 2. (продолжительность существования) олох, саас, тыыннаах сылдьыы; в течение всей жизни сааһын тухары; всю свою жизнь он отдал делу кини олоҕун бүтүннүүтүн үлэҕэ биэрбитэ; на склоне жизни кырдьар сааһыгар; при жизни тыыннааҕар; никогда в жизни сааспар биирдэ да; 3. (деятельность человека, общества) олох; общественная жизнь общественна" олох; культурная жизнь культурнай олох; 4. (реальная действительность) олох, баар олох; случай из жизни баар олохтон түбэлтэ; провести в жизнь решение быһаарыыны олоххо киллэр; 5. (оживление, деятельность) тыас-уус, барыы-кэлии, сэргэхсийии; улицы полны жизни уулуссаларга барыы-кэлии баһаам; жизнь в доме начинается рано тыас-уус дьиэҕэ эрдэттэн саҕаланар; жизнь так и кипит в нём кини сэргэхсийбитэ олус; # не на жизнь, а на смерть өлөр тыыны харыстаабакка, өлөрү-тиллэри кэрэйбэккэ; между жизнью и смертью өлөр-өлбөт ыккардынан; по гроб жизни тыыннаах тухары; подруга жизни олох доҕоро.

сов. сэргэхсий, чэпчээ, чобуо-туй.

сов. сэргэхсий, сөргүй, күүһүр; улицы оживились уулуссалар сэргэхсийдилэр.

сов. 1. тилин; 2. перен. (воспрянуть духом) тилин, сэргэхсий, киһитий; 3. перен. (возродиться) көстөн кэл, өйгө киир; воспоминания ожили өйбөр урукку көстөн кэллэ.

сов. 1. (отряхнуться) дьигиһийэн кэбис, илгиһин; 2. перен. разг. (выйти из состояния апатии) уһугун, сэргэхсий; 3. перен. разг. (развлечься) аралдьый, санааҕын саатат.

сов. 1. (проветриться) чэбдигир, сөрүүкээ, салгылаа; воздух освежился салгын чэбдигирдэ; 2. (о восстановлении сил) чэбдигир, дьэгдьий, сэргэхсий; 3. (в памяти) саҥалыы өйдөн, өйдөнөн кэл.