нареч.
сөп, түксү

нареч.
түксү; уурай; сөп

гл
1. Түксү. 2. Сөп буолсу, тиийииһи

в знач. нареч. разг. (хватит) уурай!, түксү!; будет вам разговаривать! түксү, кэпсэтэн хааллаххытый!

в знач. сказ, снеопр. разг. 1. (довольно, хватит) түксү; полно плакать! түксү, ытаама!; полно шутить! түксү, хаадьылаама!; 2. (перестань, брось) кэбиһиий, туох буоллуҥ, туох буоллаҥый; полно вам огорчаться! туох буоллаҥый, курутуйума.

в знач. сказ. безл. сөп буолла, түксү, бүттэ; конченое с завтрашнего дня бросаю курить түксү! сарсыҥҥыттан табахпын быраҕабын; между нами всё кончено бипиги ыккардыбытыгар барыта бүттэ.

прил. үчүгэйкээн, үчүгэйкээн бэйэлээх; # хорошенького понемножку ирон. үчүгэйи наһаалаабат куолу (түксү, сөп буолла, уолдьаста).

нареч. I. дуоһуйбуттуу, сөбү-лээбиттии; он довольно улыбался кини дуоһуйбуттуу мичээрдиирэ; 2. в знач. сказ. безл. (хватит) түксү, уурай; сөп; с меня и этого довольно миэхэ ити да сөп; довольно спорить! түксү, мөккүһүмэ!; довольно шалить! түксү, мэниктээмэ!; 3. (в достаточной степени) соҕус, балачча, аҕай; было уже довольно поздно хайыы-үйэ балачча киэһэрбитэ; он довольно молод кини эдэр соҕус; довольно хороший үчүгэй аҕай.

1) глубоко, тяжело дышать, запыхаться; чэ , түксү бөтүөхтээмэ ! ну, перестань вздыхать!; оҕо ытаан бөтүөхтээтэ ребёнок заплакал, глубоко всхлипывая; 2) страдать одышкой.

межд. выражает чувство сильной боли, усталости ой, ай, ох; айака , илиибин ыарыттыҥ ! ой, руку больно!; айака , бүгүн түксү ох, устал, на сегодня хватит; ср. айа I.