гл
эргитэр, эргилиннэрэр. Поворачивает на юг - соҕуруу диэки эргитэр

1) юг || южный; соҕурууттан тыал ветер с юга; туе соҕуруу прямо на юг; дьиэ соҕуруу өттө южная сторона дома; 2) перен. разг. центр || центральный; кини соҕуруу барбыт он уехал в центр.

м. 1. көтөн ааһыы, айан (птиц); көтүү (самолёта и т. п.); перелёт журавлей на юг туруйалар соҕуруу көтөн ааһыылара, соҕуруу барыылара; 2. (пули, снаряда) ааһа түһүү, нөҥүө түһүү.

страд. от субуй= 1) быть вытянутым, протянутым в длину (о верёвке, ремне и т. п.); 2) тянуться (один за другим); соҕуруу диэки хаас үөрэ субулунна стаи гусей потянулись на юг.

III Племя, присоединившийся к саха до прихода русских. Пришли с юга-запада. Предположительно из Кореи (Хоро)

страна, край; родина; советскай дойду советская страна; төрөөбүт дойдум моя родина; үс дойду дьоно люди со всего света; дойду сурахтаах , алаас ааттаах поел. каждая страна имеет свою славу, каждая поляна— название; үөһээ дойду миф. верхний мир; аллараа дойду миф. подземный мир; орто дойду миф. срединный мир; соҕуруу дойду разг. а) юг; б) центральные районы страны.

с. 1. (предпосылка, обстоятельства) усулуобуйа, тутаах, мэктиэ; у него есть все условия для поездки ка юг соҕуруу барарыгар бары усулуобуйалар бааллар; 2. (требование) усулуобуйа, модьуйуу; выполнить все условия бары усулуобуйалары толор; 3. (договор, соглашение) усулуобуйа, кэпсэтии; по условиям перемирия эйэлэһии усулуобуйаларын быһыытынан; нарушить условие усулуобуйаны кэс; 4. условия мн. (обстановка) усулуобуйа; условия жизни олох усулуобуйалара.

сов. с неопр. сүбэлээн тохтот, тохтоторугар сүбэлээ; врачи отсокётовали ему отдыхать на юге врачтар кинини соҕуруу сынньанарын тохтоторугар сүбэлзэтилэр.

сов. буол, сырыт; я пробыл на юге два месяца мин соҕуруу икки ый буоллум.

несов. 1. (смотреть) кор; глядеть в окно түннүгүнэн көр; 2. за кем-чем, разг. көр, көрө сырыт; глядеть за ребёнком оҕону көр; глядеть за порядком бэрээдэги көрө сырыт; 3. (быть обращенным куда-л.) көр, көрөн тур, хайыс; окна глядят на юг түннүктэрэ соҕуруу көрөн тураллар; 4. разг. (выглядывать) көр, көрөн тур; из-за туч уже глядело солнце былыт быыһынан хайыы-үйэ күн көрөн турара; # того и глядй көрүөҥ, аны...; того и глядй дождь пойдёт көрүөҥ, аны самыыр түһүө; глядеть в оба сэрэниэххинэн сэрэн, сэрэнэ сырыт; глаза бы не глядели керүөхтэн түктэри; на ночь глядя түүннэри, түүнү көрөн туран; глядя на кого-что-либо үтүктэн, көрөн.