муниципальнай тэриллии холбоһуктара уонна сойуустара

тууһурууну уонна бадараанныйыыны утары охсуһуу (нүөлсүтүллэр сиргэ ууну наһаа куттарыыттан сир бадараанныйыытын утары уонна ууну кытта киирэн сир ньуурун силистээх аранатыгар элбэх туһата суох туустар мунньуллубаттарын хааччыйар үлэлэри ыытыы уонна итинник дьаһаллары олоххо киллэрии.)

массыына уонна автопоезд тас кээмэйдэрин хааччахтааНын (автомобиль, автопоезд саамай улахан тас кээмэйдэрин, туһаныллар усулуобуйалатыттан көрөн, хааччахтааһын. Гос. стандарт бигэргэтэринэн, автомобиль уһуна 12, автопоезд — 24, үрдүктэрэ — 3,8 м-тэн ордуо суохтаахтар.)

минерал сырье уонна байытыы бородуукталара тооромосторун кээмэйинэн састааптара (араас кээмэйдээх тооромостор (туорахтар) минерал сырьеҕа, ону байытааһын бородуукталарыгар теһө ахсааннаахтарын характеристиката (характеристика крупности материала).)

гл,сов
баар

III межд. воен. есть (командир бирикээ-һин толорооччу "сөп, иһиттим!" диэн эппиэтэ).

II 1. 3 л. ед. наст, от быть буолар (сороҕор туспа тылбаастаммат эбэтэр кэпсиирэ сыһыарыытынан бэриллэр); язык есть средство общения тыл бодоруһуу средство-тынан буолар; вы думаете о нём хуже, чем он есть кини тугун эһиги намтата саныыгыт; 2. в знач. сказ, (имеется) баар; есть надежда, что он скоро вернётся кини сотору төннөн кэлиэ диэн эрэл баар; # как есть хайдах баарынан.

I несов. 1. что и без доп. аһаа, сиэ; он ел много винограда кини элбэх винограды сиирэ; 2. что (разъедать — о ржавчине и т. п.) быһа сиэ; аһыт (о дыме); 3. кого, перен. разг. (попрекать) хомуруй; # есть поедом быһа ыстаан таҕыс, сэмэлээн, саҥаран таҕыс; есть глазами быһа одуулаа.

I союз
уонна. Коля и Сеня пришли - Коля уонна Сеня кэллилэр, Колялаах Сеня кэллилэр
II частица
да, даҕаны (күүһүрдүүгэ туттуллар). И сам не помню - бэйэм да өйдөөбөппүн. И старые тетради принеси - эргэ да тэтэрээттэри аҕал

союз

медведь и волк - эһэ уонна бөрө
и я, и ты - мин да, эн да

т. п. (и тому подобное) уо. д. и. к. (уонна да ити курду к).

т. д. (и так далее) уо. д.а. (уонна да атын).

II частица усил. (именно, же) даҕаны, да, соннук; так оно и случилось соннук буолла.

I союз 1. соед. уонна, итиэннэ, ол кэннэ; правда и ложь кырдьык уонна сымыйа; 2. присоед. да, даҕаны; и тот и другой хайа-ха-йалара да; 3. перечисл. да, даҕаны; и я, и он, и все мы мин да, кини да, биһиги барыбытда; 4. (в повествовании) ол кэннэ; и настало утро ол кэннэ сарсыарда буолла; 5. усил.: и как верно! хайдах курду к табаный!; и как быстро летит! хайдахтаах түргэнник көтөрүй! -

олохтоох нолуоктар уонна хомуурдар

хамсатааччылары, түмүктэри, агрегаттары солбуйар саппаас (өрөмүөннүүр техническэй ыстаансыйа көрөр-истэр массыыналарын сүрүн чаастарын саппааһа. Массыына өрөмүөннүүргэ сөп буолар ахсааннаах X. т. а. с. с. ыскылаакка баар буолуохтаах.)

өлүү үбүнэн кыттыһыы

кэһии уонна итэҕэс содуллара

күүрүү сүтүүтэ уонна намтааһына (электрическэй ситим саҕаланыы-тыгар уонна бүтэһигэр күүрүүлэр алгебраическай уонна ; геометрическай араастаһыылара.)

табаары уонна өҥөнү туһанааччы

коммунальной кэлим тэрилтэлэр табаардарын, өҥөлөрүн туһанааччылар

сири туһаныы уонна тутууну ыытыы быраабылата

дохуот уонна ороскуот симиэтэлэрэ

көнүллэнэр хал-баҥнааһыннар уонна олордуулар табылыыссалара (араас олордуулар (посадка) арыттарын (зазоры) уонна сөптөөх (номинальный) кээмэйдэр муҥутуур улахан уонна кыра хадьайыыларын (отклонение) уонна көҥүллэнэр халбаҥнааһыннар (допуск) чыыһыланан суолталарын а. э. кэриннэрин көрдөрөр табылыысса.)

нареч.
көннөрү, таах

нареч.
оннук, бу курдук, бу маннык
именно так - чахчыта оннук
сделай так - бу курдук оҥор

1. нареч. (таким образом) оннук, ол курдук, ити курдук, бу курдук; именно так чахчы ити курдук; сделай так же эмиэ ити курдук оҥор; 2. нареч. (как нужно) сөп, сөпкө, ситинник; не так сыыһа; ты делаешь это не так! — Всё так! эн маны сыыһа оҥороҕун! — Барыта сөп; 3. нареч. (без последствий, без изменений) мээнэ, таах; так это не пройдёт ити таах хаалыа суоҕа; 4. нареч. (без особых намерений) таах, көннөрү; я сказал это просто так мин итини көннөрү эппитим; 5. нареч. (до такой степени, настолько) оннук, оччо; я так много ходил, что едва стою на ногах атахпын нэһиилэ уйан турабын, оннук элбэхтик хаамтым; 6. нареч. (тогда, в таком случае) онон; работу доделал, так можно и отдыхать үлэни оҥорон бүттүм, онон сынньаныахха да сөп; 7. нареч. (действительно, подлинно) кырдьык, чахчы; он хитёр, уж это так кини киитэрэй, ол кырдьык; 8. частица разг. (ничего особенного) таах, мээнэ; что с тобой? — Так. туох буоллуҥ? — Ээй, таах; 9. частица (следовательно, значит) онон, итинэн, ол аата; так ты женат? онон эн кэргэннээххин?; так ты мне не веришь? онон эн миэхэ итэҕэй-бэккин дуу?; 10. союз (вследствие этого, потому) онон; мясо не жирное, так ты не покупай эт көтөх баҕайы, онон атыылаһыма; так как быһыытынан; 11. союз (но, однако) да, ол гынан баран; говорил я, так ты слушать не хотел мин эппитим да, эн истиэххин да баҕарбатаҕыҥ; 2. частица ограничительная чэ биир; приду так часа в три чэ биир үс чааска кэлиэм; 13. частица (например) ол курдук; в Ашхабаде климат жаркий: так температура в тени доходит до сорока градусов Ашхабад олус итии климаттаах: ол курдук температура күлүк сиргэ түөрт уон кыраадыска тиийэр; и так (и без того) онто да суох; и так далее (и т. д.) уонна да атын (уо. д.а.); не так ли? оннук буолбат дуо?; так себе таах сибиэ; так точно воен. ситигирдик, соннук; за так прост. босхо, мээнэ; так и есть дьиҥэ да оннук; так называемый диэн ааттанааччы.

нареч
син ол курдук. Он так же сделал кини син ол курдук оҥорбут

нареч
буоллун чэ, буоллун баҕар

нареч
сэрэйбит курдук, санаабыт курдук

союз
то же, что «потому что»

механизмнар уонна массыыналар түөрүйэлэрэ (механизмнар уонна массыыналар уратыларын (свойства) итиэннэ систиэмэлэрин чинчийии уопсай ньымаларын уонна бырайыактааһыны үөрэтэр үөрэх (наука).)

союз
ол аата, атыннык эттэххэ

судаарыстыбаннай уонна муниципальнай бас билиини салайыы

федеральнай нолуоктар уонна хомуурдар

сущ
кыл

лафет (артиллерия орудиетын ста-нога).

1. (взмах) дайбааһын; 2. (шагживотного при беге) хардыы, ойуу; # одним махом тута, биирдэ; дать маху сыыһа бэрдэр, сыыс; во весь мах бөтөрөҥүнэн, буут быстары-нан.

собир. урюк (кыра абрикос хатарыллыбыта).

эпиграф (1. былыргы пааматынньык суруга; 2. лит. айымньы иннигэр кини сүрүн идеятын көрдөрөр цитата).