дворняжка ж. разг. тэлгэһэ ыта, үрүгэн ыт.

прил. 1. тиэргэн, тэлгэһэ; дворовые постройки тэлгэһэ иһинээҕи тутуулар; 2. в знач. сущ. м. ист. кулут, чаҕар; музыканты из дворовых чаҕар музыканнар.

утоптанный (о снеге —обычно вокруг жилья); чигди хаар утоптанный снег; чигди тэлгэһэ утоптанный двор.

открытый, ветреный; чэлгиэн тэлгэһэ широкое надворье; чэлгиэн сир открытое место, ветреное место.

I м. 1. тиэргэн, тэлгэһэ, дьиэ таһа; колхозный двор колхоз тиэргэнэ; 2. (кресть- янское хозяйство) ыал; в колхозе сто дворов колхозка сүүс ыал; # на дворе таһырдьа; скотный двор тэлгэһэ, сүөһү дала; птичий двор көтөр дьиэтэ; монетный двор монетнай двор (манньыат оҥорор дьиэ); гостиный двор көстүүнэй (эргиэн лааппылара); прийтись не ко двору табыллыма, табыгаһа суох буол; ни кола ни двора турар бэйэтэ киһи, дьиэтэ--уота, баайа суох киһи.

1) уст. худеть; голодать; ити ынах олус чаакырбыт эта корова очень исхудала; эһэ арҕаҕыттан тахсан чаакырда медведь изголодался и вылез из берлоги; 2) уминаться, утаптываться (ногами — о снеге); тэлгэһэ чаакырбыт надворье утоптали.

1 аат . Оҕоруот аһын олордор сир (кирээккэ, тэпилииссэ), оннук хаһаайыстыба. Холобур: Сорох оҕуруот үлэтигэр барар, сорох тыаҕа тахсар, онно дөлөһүөн хомуйар. Н.Заболоцкай 2. кэпс Тэлгэһэ, олбуор, иһэ. Холобур: Эргэ, тордоҕура хараарбыт бабаарына дьиэ аан диэки өттө көстөр, тоһоҕо күрүө оҕуруоттаах. П.Ойуунускай 3 холбуу тыл. Оҕуруот аһа. Холобур: Оҕуруоттарын аһа улаатан туругурда, Сиэмэлэрэ ситэн сириэдийдэ! Саха нар.ырыа

прил. сүөһү; скотный двор сүөһү тэлгэһэтэ.

приЛу 1. сылгы; конный двор сылгы тэлгэһэтэ; 2. (приводимый в движение лошадьми) ат, сылгы; конная молотилка ат малатыылката; 3. воен. аттаах; конный отряд аттаах этэрээт.

сов. 1. кого-что (куда-л.) үүрэн киллэр, киллэр; загнать скот во двор сүөһүнү тэлгэһэҕэ үүрэн киллэр; загнать мяч в ворота противника утарылаһааччылар боруотала-рыгар мээчиктэ киллэр; 2. что, разг. (вбить) батары саай; глубоко загнать гвоздь в стену тоһоҕону истиэнэҕэ дириҥник батары саай; 3. кого (замучить) наһаа илиһиннэр, күүһүн быс; загнать лошадь аты наһаа илиһиннэр; загнать зверя кыылы (эккирэтэн) күүһүн быс.